ԱԺ «Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն» խմբակցության պատգամավոր, ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Աշոտյանը Tert.am–ի հետ զրույցում ասում է, որ Հայաստանն իր կողմից ամեն բան արել է նոյեմբերին Բրյուսելում Հայաստան–ԵՄ համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի ստորագրման համար և այժմ գնդակը ԵՄ դաշտում է։ Պատգամավորը նաև վստահություն է հայտնում, որ Եվրամիության ղեկավարությունը լավագույնս իր աջակցությունը կբերի, որպեսզի առկա տեխնիկական խնդիրներն ազգային մակարդակներում՝ անդամ պետություններում լուծվեն ժամանակին:
-Պարոն Աշոտյան, կստորագրվի՞ Հայաստան-ԵՄ համապարփակ համաձայնագիրը, առ այսօր չի հերքվել, որ հնարավոր է՝ չստորագրվի՝ թարգմանության և այլ պատճառներով։
-Իրոք,այդ հարցը մնում է քաղաքական օրակարգի կարևորագույն հարց, և հասկանալի է այն ուշադրությունը, որ հասարակական, քաղաքական շրջանակները սևեռում են խնդրին, քանզի ԵՄ-ի հետ ապագա համաձայնագիրը թույլ է տալու Հայաստանին ոչ միայն առավել սերտացնել հարաբերությունները Եվրոպական միության հետ, այլև ստանալով երկրի բարեփոխումներին անհրաժեշտ լրացուցիչ աջակցություն՝ ֆինանսական և տեխնիկական, ավելի արագ տեմպերով վերակառուցել երկրի տարբեր համակարգերը՝ համապատասխան մեր Սահմանադրության և եվրոպական ստանդարտների: Իհարկե, առկա է հարցի խոշոր քաղաքական նշանակությունը. ԵՄ-ն կարևորագույն գործող ինստիտուտ է միջազգային և տարածաշրջանային հարաբերություններում և էական դերակատարություն ունի, և Հայաստանը անկախ նրանից, որ ԵՄ ասոցացված երկրներից չէ, այնուհանդերձ, իր ոլորտային բարեփոխումների բազմաթիվ ցուցանիշներով շատ առաջ է որոշ ասոցացված երկրներից: Մեր ցանկությունը՝ ստորագրելու այդ համաձայնագիրը առավել քան ցայտուն է երևում. Հայաստանն ավարտել է համաձայնագրի ստորագրման հետ կապված բոլոր նախապատրաստական աշխատանքները: Հայկական կողմից համաձայնագրի ստորագրման հետ կապված որևէ խնդիր՝ ժամկետային առումով, չկա: Հիշեցնեմ, որ համաձայնագրի ստորագրումը եղել է Նախագահի Բրյուսել կատարած այցի ժամանակ, ինչից հետո տարբեր հարթակներից բարձրաձայնվել է մեր հավատարմությունը դրանից բխող դիվանագիտական ընթացակարգերին, Նախագահը ՄԱԿ-ի ամբիոնից հնչեցված ելույթում հստակ շեշտեց, որ Հայաստանը լինելով ԵԱՏՄ անդամ, միաժամանակ, նաև համապատասխան օրակարգով պատրաստ է սերտացնել հարաբերությունները ԵՄ-ի հետ՝ ստորագրելով համապարփակ համագործակցության նոր համաձայնագիր: Այնպես, որ կրկնում եմ, հայկական կողմը կատարել է բոլոր տեխնիկական և քաղաքական որոշումներն ու ընթացակարգերը, այսինքն՝ հայկական կողմն արել է ամեն ինչ, որպեսզի այն ստորագրվի նոյեմբերին Բրյուսելում կայանալիք ԱլԳ գագաթնաժողովին:
-Հետևաբար, հիմա ո՞ւմ դաշտում է գնդակը:
-Գնդակն ակնհայտորեն Եվրամիության դաշտում է: Եվ այստեղ, եկեք, տարբերակենք խնդրի երկու հարթություն: Հարթություն առաջին. տեխնիկական խնդիրներ, որոնք կապված են ԵՄ-ի՝ որպես վերազգային ինստիտուտի գործունեության առանձնահատկությունների հետ. ԵՄ-ն ունի բավականին հստակ ընթացակարգեր, այսպես կոչված՝ բրյուսելյան բյուրոկրատիա, որը ժամանակատար է իր գործառույթներում: Օրինակ՝ Եվրահանձնաժողովը ԵՄ անդամ 28 երկրներից պետք է ստանա համաձայնություն, որպեսզի ստորագրի փաստաթուղթը: Որքանով ես եմ տեղյակ՝ գործըթնացն այս պահի դրությամբ դեռ շարունակվում է. ԵՄ որոշ երկրներ արդեն տվել են համաձայնությունը, որոշները դեռ չեն տվել: Համաձայնություն չտված երկրների ցանկն այս պահի դրությամբ չեմ ցանկանում բացահայտել, քանի որ, ըստ իս, խնդիրները ժամկետների առումով են և կապված են տվյալ երկրի ինստիտուտների գործունեության ժամանակացույցի հետ։ Օրինակ՝ Գերմանիայում նոր կայացած խորհրդարանական ընտրություններից հետո պառլամենտի նիստ դեռևս չի հրավիրվել, նոր կառավարություն դեռևս չկա, գործում է հին կառավարությունը: Ավստրիայում նույնպես ձևավորվել է նոր խորհրդարան, այսինքն՝ կան երկրներ, որոնց՝ ինստիտուտների ձևավորման առումով ներքաղաքական ցիկլերը դեռ ընթացքի մեջ են և համաձայնություն տալու ներպետական ընթացակարգերին այս պահին խոչընդոտում են:
-Դա հայտնի չէ՞ր սկզբից, երբ ժամկետներ էին նախանշվում:
-Հայկական կողմն իր անելիքներն արել է, և աբսուրդ է փորձել հայկական կողմին մեղադրել, որ տարբեր երկրներում տարբեր քաղաքական գործընթացներ են: Վստահ եմ, որ Եվրամիության ղեկավարությունը լավագույնս իր աջակցությունը կբերի, որ այս տեխնիկական խնդիրներն ազգային մակարդակներում՝ անդամ պետություններում լուծվեն ժամանակին: Այս գործըթացները կան, այսօր որոշ վերլուծաբաններ տեսնում են, և ես էլ կարծում եմ, որ իրոք, կա ադրբեջանական լոբբիի ոչ թե ներազդեցություն, այլ դրա փորձեր, որովհետև դրանք դեռ տեսանելի արդյունք չեն տվել: Ուստիև դժվար է ասել՝ որքանով են արդյունավետ Ադրբեջանի ջանքերը՝ խափանելու համաձայնագրի ստորագրումը՝ ԵՄ որոշ անդամ երկրների մակարդակով ձգձգելով գործընթացները: Տեխնիկական մասով, կարծում եմ, նախ և առաջ, ԵՄ-ի խնդիրն է՝ արագացնելու այդ համաձայնությունների ստացումը: Իհարկե, նաև հայկական կողմի խնդիրն է՝ ներազդելով, երկկողմ հարաբերություններով և դիվանագիտական ու քաղաքական խողովակներով առաջ մղել գալիք համաձայնագրի համար համաձայնություն ստանալու հարցը տարբեր երկրներում: Ի դեպ, ԵՄ անդամ երկրներում համաձայնություն տալու առումով ընթացակարգերը տարբեր են. կան երկրներ, որտեղ ստորագրման համաձայնությունը տրվում է Նախագահի ինստիտուտի, կան երկրներ, որտեղ տրվում է խորհրդարանի մակարդակով, կան երկրներ՝ կառավարության մակարդակով:
Հուսադրող է, որ Եվրահանձնաժողովն արդեն իսկ տվել է համապատասխան գրություն Եվրոպական խորհրդին (չշփոթել ԵԽԽՎ-ի հետ) Համաձայնագրի կնքմանը համաձայնություն տալու նախագիծը: Եվ Եվրոպական խորհուրդն էլ պետք է ստանա ազգային պետությունների համաձայնությունները, որպես վերջնականացնի համաձայնեցման գործընթացը: Սա խնդրի կազմակերպչական-տեխնիկական կողմն է, որը աշխատատար է, որի մաս է կազմում, կամ միգուցե՝ չի կազմում թարգմանության հարցը, որը երկրորդական հարց է։ Ի դեպ, բայց լավ է, որ լուծվել է: Երկրորդական այն առումով, որ զարմանալի կլիներ, որ մարտ ամսից նախաստորագրված փաստաթուղթը մինչև նոյեմբեր ամիս չթարգմանվեր ԵՄ-ի կողմից: Լավ է, որ այդ հարցը լուծվել է:
Այժմ խնդրի քաղաքական կողմի մասին. կարծում եմ, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքական օրակարգը բավականին հստակ ընդգծել և ընդգծում է տարածաշրջանային կայունության կարևորությունը Արցախյան հակամարտության կարգավորման համատեքստում, և ԼՂ խնդիրը կարևորագույնն է մեր արտաքին քաղաքական օրակարգում: Եվ այդ խնդիրն իր ճիշտ բանաձևումն ու արծարծումը գտել է ԵՄ-ի հետ ստորագրվելիք փաստաթղթում: Ղարաբաղյան հակամարտությանը վերաբերող դրույթները Համապարփակ և ընդլայնված համաձայնագրի շրջանակներում բավականին հստակ ներկայացնում են կողմերի՝ Հայաստանի և ԵՄ-ի մոտեցումները՝ սատարելու Մինսկի խմբի գործունեությանը՝ ամբողջությամբ և անվերապահորեն: Ինչը ենթադրում է, որ այդ Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց՝ ստորագրվելուց հետո ֆիքսելու է նաև եվրոպական Միության կարծիքը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման մասին: Եվ ադրբեջանական հնարավոր ջանքերը՝ փոխելու խնդրի միջազգային քննարկման ուղղությունը, ձևաչափը և սկզբունքները, վիժեցվելու են սկզբիցևեթ՝ հենց ԵՄ տվյալ դիրքորոշմամբ, որն ամրագրված է նաև համապատասխան համաձայնագրի նախագծում:
Հաջորդ խնդիրը. հայտնի է, որ գագաթաժողովներն ընդունում են նաև հռչակագրեր: Դրանք իրավական փաստաթղթեր չեն, բայց ունեն լրջագույն քաղաքական նշանակություն: Եվ մեզ համար շատ կարևոր է, որ գալիք ԱլԳ բրյուսելյան հռչակագիրը , եթե անդրադառնալու լինի տարածաշրջանային հիմնախնդիրներին, հակամարտություններին, ապա ԵՄ-ն հետևողական լինի այն կարծիքների առումով, որոնք արձանագրված են ՄԽ գործունեության շրջանակներում, որոնք արձանագրված են Հայաստանի հետ ստորագրվելիք նոր փաստաթղթում, և վերջապես՝ նախորդ՝ Ռիգայում կայացած գագաթնաժողովում: Հայաստանի համար նման կենսական հարցում ակնկալու ենք և պնդում ենք, որ արցախյան հիմնախնդրի վերաբերյալ ձևակերպումները լինեն համահունչ այն Համաձայնագրին, որը պետք է Բրյուսելում ստորագրվի:
Հռչակագրի մշակման աշխատանքները շարունակվում են, այս պահին դժվար է ասել՝ վերջնական ինչպիսի տեսք կունենա այն, սակայն ակնհայտ է, որ բոլոր կողմերը, այս թվում՝ Հայաստանը, աշխատում է հռչակագրում համապատասխան քաղաքական գնահատականներն ընկալելի դարձնելու ուղղությամբ:
-Կարելի՞ է ենթադրել, որ այնտեղ կլինի ազգերի ինքնորոշման և տարածքային ամբողջականության սկզբունքների համադրություն, ինչպես Հելսինկյան ամփոփիչ ակտում: Այսինքն՝ իրար հետ չհամադրվող երկու հայտնի սկզբունքները:
-Հայաստանի դիրքորոշումը շատ հասկանալի է և հստակ: Տարածաշրջանային կոնֆլիկտները, որոնք գոյություն ունեն ԱլԳ տարածքում, արդեն նաև՝ Եվրամիության ներսում՝ ի դեմս Կատալոնիայի, շատ տարբեր են իրենց ծագումնաբանությամբ, իրական գործընթացներով ու ռեժիմով: Եվ այդ խնդիրները սանրել մեկ սանրով չի կարելի, և այդ մոտեցումը հստակ ընդգծված է Ռիգայի հռչակագրում, որտեղ արցախյան հիմնախնդրի կարգավորումները, դրանց քաղաքական գնահատականները հստակ են: Մենք ակնկալում ենք, որ 2017թ. գագաթնաժողովի հռչակագիրը կլինի հետևողական իր բովանդակության մեջ՝ իր նույն քաղաքականության պարագայում: Եվ ԵՄ ներսում ծագած խնդիրները, նկատի ունեմ Կատալոնիայի անկախության հանրաքվեն և դրան հետևած զարգացումները, չեն խաթարի կոնֆլիկտների նկատմամբ առանձնացված, ուրույն, ունիկալ մոտեցման քաղաքականությունը, որն ուներ ԵՄ-ն: Եթե ավելի պատկերավոր ու կարճ փորձեմ ասել՝ Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման քաղաքական գնահատականները չեն կարող և չպետք է փոխվեն պայմանավորված նրանով, որ Եվրամիությունն իր ներսում ունի հասունացած կոնֆլիկտ՝ Իսպանիայի և Կատալոնիայի պարագայում: Արցախը չպետք է դիտվի Կատալոնիայի անկախության հանրաքվեի շրջանակներում: Չի կարելի նայել արցախյան հիմնախնդրին Կատալոնիայի տեսանկյունից: Եվ հասկանալով հանդերձ ԵՄ անդամ պետությունների՝ իրենց անդամ պետությունների տարածքների ներսում գործընթացների հանդեպ, միաժամանակ ասում ենք, որ Արցախյան հիմնախնդիր տարբեր է, եղել է տարբեր իր ծագումով, պատմական հիմքով և իրավական գործընթացներով: Եվ շարունակելու է մնալ տարբեր: Այս մոտեցումն արդեն ամրագրված է ԵՄ բազմաթիվ փաստաթղթերում, նաև ՀՀ-ԵՄ համաձայնագրում, և այս մոտեցումն ենք ուզում տեսնել եզրափակիչ փաստաթղթում՝ Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովին: ԵՄ-ն աջակցում է Մինսկի խմբի համանախագահների մոտեցումներին և այս քաղաքականությունը պիտի արտացոլել նաև գագաթաժողովի հռչակագրում։ Սա աքսիոմատիկ մոտեցում է։
-Այն, ինչին այդքան ձգտում էր իշխող կուսակցությունը, այդ՝ «և, և»-ը կարելի՞ է ասել, որ այս փաստաթղթով կա:
-Միշտ ասել ենք, որ Հայաստանը չի մասնակցում աշխարհաքաղաքական խաղերին, աշխարհաքաղաքական բախումների թատերաբեմ չէ, Հայաստանն առաջնորդվում է բացառապես իր ազգային և պետական շահով՝ արտաքին հարաբերություններում: ԵԱՏՄ անդամ լինելն ունի իր բազմաթիվ առավելությունները, միաժամանակ, այդ վերազգային տնտեսական միավորումը չի լրացնում Հայաստանի այլ տնտեսական, սոցիալական շահերը, որոնք համագործակցության տիրույթում լավագույնս կարող են լուծվել այլ գերհզոր միավորումների և ուժերի հետ՝ պահպանելով մեր ստանձնած միջազգային պարտավորությունները ԵԱՏՄ շրջանակներում։ Եվ այս պարագայում, ուզում եմ շեշտել, որ ՀՀ-ԵՄ նոր համաձայնագիրը, իր բովանդակությամբ ու ոճով ոչնչով չի հակասում ՀՀ Սահմանադրությանը և դրանով ամրագրված գերակայություններին: Եվ եթե լրագրողական ձևակերպումներով առաջնորդվենք , այո, սա «և, և»-ի քաղաքականության լավագույն օրինակն է և այն որպես հաջողված օրինակ բերվում է անգամ ԵՄ բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց կողմից։ Եվրահանձնակատար Յոհաննես Հաանի այցի ժամանակ նա էլ շեշտեց, որ Հայաստանի հետ այս համագործակցության ձևաչափն ունիկալ է ԵՄ-ի համար, քանի որ ԵԱՏՄ պետություններից Հայաստանն առաջինն է, որի հետ նման համագործակցային ձևաչափ է մշակվում: Նորից շեշտեմ, որ այդ խնդիրը նաև քաղաքական հնչեղություն ունի, քանի որ, այո, Արևելյան գործընկերության տարածքը դիտարկելիս մենք տեսնում ենք, որ այն բաժանվում է հատվածների: Նախկինում վեց երկրների միասնական խմբի փոխարեն ԵՄ ընդհանուր հովանու ներքո հանդես են գալիս տարբեր համագործակցային ձևաչափեր: Արդեն երեք երկիր՝ Վրաստանը, Մոլդովան և Ուկրաինան ասոցացման ձևաչափի մեջ են, ունեն առանձնացված ծրագիր, անգամ Եվրանեսթ ԽՎ-ում ստեղծված է առանձին աշխատանքային խումբ, Հայաստանը, Ադրբեջանն ու Բելառուսն իրենց ուղղություններով պետք է շարժվեն: Հայաստանի ստորագրելիք փաստաթուղթը թույլ է տալիս Հայաստանին ևս առանձնացնել ԱլԳ-ում՝ զատելով Ադրբեջանից և Բելառուսից: Որովհետև ունենալով նոր շրջանակային համաձայնագիր, նոր գործողությունների ծրագիր և գերակայություն, բնական է, որ մենք չենք կարող մնալ Ադրբեջան-Բելառուս դուետի շրջանակներում՝ ԵՄ-ի հետ հարաբերությունների համատեքստում: Ավելին ավելիի դիմաց եվրոպական սկզբունքը պիտի գլոբալ արտահայտում ունենա քաղաքական օրակարգում։ Եթե CEPA համաձայնագիրը ստորագրվի Բրյուսելյան Գագաթնաժողովի ընթացքում, դա կլինի կարևոր հաջողության պատմություն և գագաթաժողովի և Արևելյան գործընկերության համար։
19:02
18:49
18:43
18:22
18:03
17:53
17:22
16:36
16:23
16:09
15:44
15:16
15:15
14:33
14:09
13:46
13:33
12:36
12:02
11:33
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | |
| 29 | 30 | 31 | |||||
09:13
09:01
09:47
09:35
09:17
09:02
09:33
09:16
09:02
09:48
09:34
09:16
09:02
09:49
09:36
09:15
09:55
09:42
09:33
09:19
09:02
09:44
09:35
09:17
09:47
09:27
09:15
09:01
09:16
09:01
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
