Ավետիք Իսահակյանի ծննդյան օրն է

30.10.17 | 11:41

Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանում տեղի կունենա միջոցառում` նվիրված մեծանուն գրող Ավ. Իսահակյանի ծննդյան 142-ամյակին: Մշակույթ նախարարության հաղորդմամբ, միջոցառմանը կմասնակցեն գիտության, գրականության և արվեստի անվանի գործիչներ` ՀՀ գրողների միության նախագահ Էդվարդ Միլիտոնյանը, ՀՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի տնօրեն Վարդան Դևրիկյանը, ԵՊՀ բանասիրության բաժնի հայ գրականության ամբիոնի վարիչ, բանասիրության դոկտոր, պրոֆեսոր Սամվել Մուրադյանը, բանաստեզծ Լիպարիտ Սարգսյանը, Վարպետի թոռը` բանասիրության դոկտոր, պրոֆեսոր Ավիկ Իսահակյանը և բանաստեղծի գրական ժառանգության երկրպագուներ:

Միջոցառման ընթացքում կներկայացվի Ավ. Իսահակյանի ստեղծագործություններից կազմված գեղեցիկ գրական կոմպոզիցիա` Անահիտ Նավասարդյանի, Կարեն Վարդանյանի և Թագուհի Ղազարյանի կատարմամբ:

Բանաստեղծ, արձակագիր, հասարակական գործիչ, ՀՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս, ՍՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր Ավետիք Իսահակյանը ծնվել է 1875 թ. հոկտեմբերի 30-ին Ալեքսանդրապոլում: 1893թ.-ին Գերմանիայում ընդունվել է Լայպցիգի համալսարանի գրականության և փիլիսոփայության բաժինը` որպես ազատ ունկնդիր: 1895 թվականին վերադառնալով Լայպցիգից՝ ընդգրկվել է նորաստեղծ ՀՀԴ կուսակցության Ալեքսանդրապոլի կոմիտե, մասնակցել Ալեքսանդրապոլից Արևմտյան Հայաստան ուղարկվող զինյալ խմբերի ստեղծմանը, զենքի և դրամական միջոցների հայթհայթման գործին։ 1896 թվականին ձերբակալվել է և մեկ տարի անցկացրել Երևանի բերդում:

Բանտից դուրս գալուց հետո տպագրել է «Երգեր և վերքեր» բանաստեղծությունների իր առաջին գիրքը (1897թ.), սակայն շուտով կրկին ձերբակալվել է և որպես ցարական միապետության դեմ պայքարող «Ընդհատակյա հեղափոխական կազմակերպոււթյունների» անդամ աքսորվել է Օդեսա: 1897 թվականին մեկնել է արտասահման, Ցյուրիխի համալսարանում ունկնդրել գրականության և փիլիսոփայության պատմություն։ 1902 թվականին վերադարձել է հայրենիք, ապա հաստատվել Թիֆլիսում։ 1899-1906 թթ. ստեղծել է «Հայդուկի երգեր» բանաստեղծությունների շարքը:

1908 թվականի դեկտեմբերին, ի թիվս 158 հայ առաջադեմ մտավորականների՝ Իսահակյանը ձերբակալվել է «դաշնակցության գործով» և կես տարի Թիֆլիսի Մետեխի բանտում մնալուց հետո (ինչպես և Հովհաննես Թումանյանը) խոշոր գրավով ազատվել է կալանքից:

Կովկասում մնալն այլևս անհնար էր, և 1911 թվականին Իսահակյանը տարագրվել է արտասահման: Առաջին համաշխարհային պատերազմը և Մեծ եղեռնը հաստատեցին Իսահակյանի ամենամռայլ կանխատեսումները երիտթուրքերի քաղաքականության վերաբերյալ։ Պատերազմից և եղեռնից հետո Իսահակյանի ստեղծագործությունում արտացոլվել է հայ ժողովրդի ողբերգական ճակատագիրն ու նրա հերոսական ազատամարտը:

Բանաստեղծը ձեռնամուխ է եղել հայերի ցեղասպանության մեղադրականի՝ «Սպիտակ գրքի» ստեղծմանը, որի մի զգալի հատվածը տեղ է գտել 1915-1922 թթ. «Հիշատակարան» գրառումներով։ Այդ ժամանակահատվածում Իսահակյանը հիմնականում ներկայացել է հրապարակախոսական հոդվածներով, որոնց բովանդականությունը վերաբերում էր Հայկական հարցին, Հայաստանի վերամիավորման խնդրին, հայկական պետականության վերականգնմանը:

1926 թվականին Իսահակյանն այցելել է Խորհրդային Հայաստան: Այստեղ նա հրատարակել է նոր բանաստեղծությունների հավաքածու և մի շարք պատմվածքներ։ Վերադարձել է արտասահման 1930թ. և ապրել այնտեղ մինչ 1936 թվականը: 1936 թվականին բանաստեղծը վերջնականապես վերադարձել է հայրենիք, ստացել է ԽՍՀՄ Պետական Մրցանակ (1946թ.), 1946–1957 թթ. Հայաստանի գրողների միության նախագահն է եղել:

Ա. Իսահակյանը մահացել է 1957թ հոկտեմբերի 17-ին՝ Երևանում։

Մեծ բանաստեղծի ստեղծագործությունները, մասնավորոպես «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը, թարգմանվել են աշխարհի բազմաթիվ լեզուներով: