«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է թուրքական «Զաման» թերթի սյունակագիր, քաղաքագետ Ալի Յուրթագյուլը:
– Պարոն Յուրթագյուլ, ինչո՞վ եք բացատրում Գերմանիայի խորհրդարանի` Բունդեսթագի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման մասին բանաձևի ընդունումը: Չէ՞ որ մի շարք փորձագետներ թերահավատ էին այս հարցում՝ ասելով, որ Թուրքիան շատ կարևոր երկիր է Գերմանիայի և կանցլեր Մերկելի և ընդհանրապես Եվրամիության համար, և դժվար թե գերմանական խորհրդարանը գնա այդ քայլին:
– Այո՛, Թուրքիան շատ կարևոր է Գերմանիայի համար այս օրերին: Մերկելի եվրոպական քաղաքականությունը ամբողջապես կախված է Թուրքիայի հետ փախստականների հարցով գործարքից: Եթե գործարքը ձախողվի, կձախողվի նաև Շենգենը: Սա կլինի Եվրամիության վերջի սկիզբը:
Այս հանգամանքը շատ մեծ նշանակություն է հաղորդում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ հարցին: Կարծում եմ՝ Բունդեսթագի բանաձևը կառավարության նախաձեռնությունը չէր: Տիկին Մերկելը և պարոն Շտայնմայերը կարող էին արգելափակել բանաձևը նախորդ տարի՝ 100-րդ տարելիցի ժամանակ: Բայց հրապարակումները, գիտաժողովներն ու ցուցահանդեսները 1915-ի և Գերմանիայի դերակատարության մասին անհնարին դարձրեցին բանաձևի արգելափակումը: Շատ կարևոր դեր խաղաց թուրքական ծագումով գերմանացի մտավորականների և քաղաքական գործիչների մասնակցությունը: Նրանք ոչ միայն զգայուն են այս հանցագործության մեջ Գերմանիայի դերակատարության հանդեպ, այլև ուշադրությամբ հետևում են Հրանտ Դինքի գործին:
Բայց, ի վերջո, բանաձևը ստացավ բոլոր քաղաքական ուժերի գրեթե միաձայն աջակցությունը՝ ներառյալ Անգելա Մերկելի կուսակցությունը: Սա կարևոր նշանակություն է տալիս բանաձևին:
– Ո՞ր հարթության վրա պիտի քննարկենք Բունդեսթագի բանաձևը: Օրինակ՝ սա արժեքների հարց է, որովհետև Գերմանիան, որպես Օսմանյան կայսրության դաշնակից, ընդունեց իր պատասխանատվությունը հայերի և Օսմանյան կայսրության այլ ժողովուրդների դեմ իրականացված հանցագործության համար: Երկրորդը՝ Ցեղասպանության ճանաչումը Գերմանիա-Թուրքիա, Եվրամիություն-Թուրքիա հարաբերությունների տիրույթում է: Երրորդը՝ Բեռլինը գերմանական խորհրդարանի այս որոշմամբ, ըստ էության, ազդարարեց տարածաշրջանում նոր ռազմավարություն որդեգրելու և ակտիվ քաղաքականություն սկսելու մասին: Այս գնահատականներից ո՞րն է ավելի ճիշտ՝ Ձեր կարծիքով:
– Կարծում եմ՝ բանաձևը գլխավորապես կապված է Գերմանիայի պատմության և Հայոց ցեղասպանության հարցում Գերմանիայի պատասխանատվության հետ: Լրագրող Յուրգեն Գոտշլիխի աշխատությունը («Օգնություն ցեղասպանությանը. Գերմանիայի դերը հայերի ոչնչացման գործում».- խմբ.) շատ հստակ ցույց է տալիս գերմանական բանակի ներկայացուցիչների ներգրավումը պատերազմական գործողություններին: Նրանք շատ սերտորեն համագործակցել են Էնվերի և Թալեաթի հետ և շատ լավ տեղեկացված էին ջարդերի ծավալների մասին: Նրանք նույնիսկ համակարգել են գործողությունը Ուրֆայի շրջանում և Հալեպում:
Ես չեմ կարծում, թե այս բանաձևի ընդունման նպատակն է նոր դերակատարություն ստանձնել տարածաշրջանում: Թուրքիան կենտրոնական դեր ունի և կշարունակի ունենալ Գերմանիայի արտաքին հարաբերություններում, իսկ Բունդեսթագի որոշումը միայն բարդացնում է տիկին Մերկելի աշխատանքը:
– Կարծում եք՝ այս զարգացումը կազդի՞ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման և դատապարտման գործընթացի վրա:
– Այո՛, անշուշտ: Գերմանիայի այս որոշումը, հաշվի առնելով այս երկրի պատմությունը և դերը Եվրամիության մեջ, կարևոր ազդեցություն կունենա Եվրոպայում: Գերմանիայում ապրում է մոտ 3,5 մլն թուրք: Եվ Բունդեսթագի՝ թուրքական ծագում ունեցող բոլոր 11 պատգամավորները կողմ են քվեարկել բանաձևին: Սա ազդում է նաև Թուրքիայի ներսում հարցի քննարկման վրա: Ի վերջո, սա հայերի և թուրքերի խնդիրն է: Գերմանացիների դերը եղել և մնում է երկրորդական:
– Իսկ սա ի՞նչ կարող է փոխել Թուրքիայի ներսում:
– Հրանտը այս հարցի զավակն է և նաև զոհը, որովհետև պաշտպանում էր հետևյալ տեսակետը. «Եկեք քննարկենք պատմությունը, փորձենք հասկանալ, թե ինչ է տեղի ունեցել: Հետո դրան անուն կտանք»: Պատմությունն արհամարհելը հիմնական խնդիրն էր Հրանտ Դինքի համար: Նա համոզված էր, որ Թուրքիան, ի վերջո, ճանաչելու է Հայոց ցեղասպանությունը: Հրանտը և «Ակօս» թերթը չափազանց կարևոր դեր են խաղացել Թուրքիայի ներսում քննարկումների ծավալման համար: Ներքին քննարկումները Թուրքիայում վճռական դեր ունեն այս հարցում: Երկրորդ կարևոր դաշտը Հայաստան-Թուրքիա և հայ-թուրքական հարաբերություններն են: Ցավում եմ, բայց այս երկրների խելոք չեն գործում և շարունակում են գործիք հանդիսանալ տարբեր շահերի համար:
17:19
15:39
12:33
11:02
20:30
20:26
19:19
13:28
13:04
12:15
11:34
11:09
19:36
19:07
15:44
11:46
11:28
11:09
10:33
10:09
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | |||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
09:36
09:28
09:15
09:02
10:02
09:52
09:44
09:35
09:17
09:02
09:55
09:44
09:33
09:23
09:03
