ՀՀ-ում Ուկրաինայի նախկին արտակարգ և լիազոր դեսպան Ալեքսանդր Բոժկոյի խոսքով՝ թավշյա հեղափոխությունից հետո ինչպես Արևմուտքում, այնպես էլ Արևելքում ուշադիր հետևելու են, թե ինչպիսի զարգացումներ են լինելու Հայաստանում, ինչպես են երիտասարդ բարեփոխողները փորձելու իրականություն դարձնել իրենց խոստումները, ինչպես են լուծելու տնտեսական և ներքին խնդիրները: Եվ արդեն դրանից դատելով՝ կձևավորվի Հայաստանի նկատմամբ տարվող քաղաքականությունը, և այս բևեռների կողմից աջակցության մակարդակը կներկայացվի նոր իշխանությունների այս կամ այն քայլից հետո:
-Պարո՛ն Բոժկո, Հայաստանում տեղի ունեցած իշխանափոխությունը բնութագրվում է նաև որպես ձեռքբերում ժողովրդավարացման ճանապարհին: Ի՞նչ եք կարծում՝ ինչպե՞ս են հիմա Հայաստանի իշխանություններն ընկալվում աշխարհի տարբեր կենտրոնների կողմից։
-Երբ մենք խոսում ենք այսօրվա իշխանությունների մասին, երևի թե առաջին հերթին նկատի ունենք Նիկոլ Փաշինյանին և նրան հետևողներին:
Կարծում եմ՝ Արևմուտքում նրանց ընկալում են որպես հավակնոտ երիտասարդ մարդկանց խումբ, որն իր առջև նպատակ է դրել բարեփոխելու բազմաթիվ խնդիրներ ունեցող երկիրը՝ աշխատատեղերի բացակայություն, ծանր տնտեսական վիճակ՝ շուրջ 7 միլիարդ դոլար արտաքին պարտք, որը կազմում է ՀՆԱ-ի 66 տոկոսը, մասսայական արտագաղթ, որի հետևանքով վերջին քսան տարիների ընթացքում երկրից արտագաղթել է մոտ մեկ միլիոն մարդ, Ադրբեջանի հետ չհայտարարված պատերազմ, չլուծված ղարաբաղյան հիմնախնդիր… Երկիր, որտեղ թագավորում է օլիգարխիան, իսկ կոռուպցիան իր արմատներն է գցել բոլոր ոլորտներում՝ արդարադատության մարմիններից մինչև սանիտարական նորմերը ստուգող գերատեսչություն: Ինչպես տեսնում ենք՝ երիտասարդ հեղափոխականներն իրենց առջև բարդ խնդիր են դրել, և ակնհայտ է, որ Արևմուտքում հասկանում են, որ շատ դժվար խնդիր է դրված նրանց առջև, և դրա համար էլ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին ուղղված շնորհավորանքներում արտահայտում են իրենց պատրաստակամությունը՝ օժանդակելու բարեփոխումների հարցում:
Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա պետք է հաշվի առնել, որ այս երկիրը խանդով է վերաբերվում ցանկացած փորձի, որը կարող է սասանել իր մենաշնորհային դիրքը ցանկացած հետսովետական երկրում, այդ թվում՝Հայաստանում: Եվ հաշվի առնելով այն, որ Նիկոլ Փաշինյանը փաստորեն հարցականի տակ է դնում Հայաստանում օլիգարխիկ համակարգի մենաշնորհային կարգավիճակը, որը գերիշխում է նաև Ռուսաստանում, ապա ակնհայտ է, որ դա կառաջացնի որոշակի անվստահություն իր ներքին և արտաքին քաղաքականության նկատմամբ, չնայած հավաստիացումներին, թե Հայաստանը հավատարիմ կմնա իր «մեծ քրոջը»:
- Ձեր կարծիքով՝ ինչպիսի՞ աշխատանք է սպասվում Հայաստանի նոր իշխանություններին այդ կենտրոնների հետ համագործակցության ընթացքում:
- Կարծում եմ՝ ինչպես Արևմուտքում, այնպես էլ Արևելքում ուշադիր հետևելու են, թե ինչպիսի զարգացումներ են լինելու Հայաստանում, ինչպես են երիտասարդ բարեփոխողները փորձելու իրականություն դարձնել իրենց խոստումները, ինչպես են լուծելու տնտեսական և ներքին խնդիրները:
Եվ արդեն դրանից դատելով՝ կձևավորվի Հայաստանի նկատմամբ տարվող քաղաքականությունը և, հետևաբար, կներկայացվի աջակցության մակարդակը նոր իշխանությունների այս կամ այն քայլից հետո:
Կարծում եմ, որ միջազգային հանրության համակ ուշադրությունը կդառնա որոշակի խթան հայաստանյան իշխանությունների համար, որը կփորձի աշխատել արդյունքներ ունենալու համար: Բայց թե ինչպես նրանց դա կստացվի, կտեսնենք մոտ ապագայում:
Ես վստահ եմ, որ մոտ ապագայում Ռուսաստանը ցանկանալու է հավատարմության նոր ապացույցներ Հայաստանից, մասնավորապես՝ այս կամ այն միջազգային հարցերում համաձայնեցված քվեարկության ճանապարհով, որոնք Ռուսաստանն իր համար սկզբունքային կհամարի: Չէ՞ որ Սոչիում Նիկոլ Փաշինյանի հետ վերջերս կայացած հանդիպմանը Պուտինն ընդգծել է Հայաստանի և Ռուսաստանի գործողությունների կոորդինացիայի կարևորությունը արտաքին քաղաքականության ոլորտում:
Կարծում եմ, որ Նիկոլ Փաշինյանի համար դա կլինի իր կողմից հայտարարված դեմոկրատական արժեքներին նրա հավատարմությունը ստուգող յուրահատուկ մի բան: Հայաստանի վարչապետը մի կողմից ստիպված է լինելու հաշվի առնել իր ստրատեգիական գործընկերոջ ճնշումը, մյուս կողմից՝ փորձելու է Արևմուտքին ցուցադրել հեղափոխական իր թիմի դրական իմիջը:
-Հայաստանը կարո՞ղ է կոմպլեմենտար քաղաքականություն վարել:
-Հաշվի առնելով այն աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, որի մեջ գտնվում է Հայաստանը, իմ կարծիքով, նա հետագայում էլ կփորձի վարել կոմպլեմենտար արտաքին քաղաքականություն, ինչն արել է մինչ հիմա: Կարծում եմ, որ հռետորաբանության մեջ հիմա արդեն ազգային շահերի հետ կապված առաջնահերթություններն ավելի արտահայտիչ կդառնան: Չէ՞ որ Նիկոլ Փաշինյանը և իր թիմը իրենց դիրքավորում են որպես համաժողովրդական հույսերը և ակնկալիքներն արտահայտողներ: Ամեն անգամ դա փորձելու են շեշտել: Դա կարտահայտվի նաև Հայաստանի այն ներկայացուցիչների աշխատանքներում, որոնք ներգրավված են ԵԱՏՄ և ՀԱՊԿ վերազգային կառույցներում, որոնց Հայաստանը փոխանցել է իր ինքնիշխանության մի մասը: Դրա դիմաց Հայաստանը պահանջելու է այդ կառույցներից, որ իր շահերն ավելի շատ հաշվի առնվեն տնտեսական կամ անվտանգային հարցեր դիտարկելիս, մասնավորապես՝ Ադրբեջանի հետ ունեցած հակամարտության համատեքստում:
Մենք կարող ենք դառնալ ականատեսները չլուծված խնդիրների՝ նոր կառավարության կողմից թարմ մոտեցումներով լուծմանը: Դրա հաստատումն է, օրինակ, Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը Ստեփանակերտում՝ Լեռնային Ղարաբաղը բանակցային սեղան վերադարձնելու մասին: Ես շատ լավ ճանաչում եմ նոր արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյանին որպես փորձառու, խոհուն դիվանագետի, և մեկ անգամ չէ, որ նրան տեսել եմ աշխատանքի ընթացքում: Այդ իսկ պատճառով, կարծում եմ, որ նա ևս իր հերթին փորձելու է մաքսիմալ ամբողջությամբ օգտագործել իր փորձը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության համակարգը մոդեռնացնելու համար: Չեմ բացառում նաև Արտաքին գործերի նախարարությունում կարևոր պաշտոններում երիտասարդ, էներգիայով լի դիվանագետների նշանակումը, որոնք այդ իրավունքն ունենալը մեկ անգամ չէ, որ ապացուցել են: Կարծում եմ, որ մենք ականատես կլինենք նաև մի շարք դեսպանների կանչին, որոնք դիվանագիտական ծառայությունն օգտագործում են իրենց բիզնեսի համար: Դա քաղաքակիրթ աշխարհում համարվում է անընդունելի մի երևույթ:
- Հայաստանյան հեղափոխությունը նաև ուշադրության արժանացավ հետխորհրդային երկրներում: Ի՞նչ եք կարծում՝ ինչպե՞ս այն ընկալվեց հետխորհրդային երկրների կողմից, այն ուսուցողակա՞ն, օրինակելի՞ մոդել կարող է լինել տարիներ շարունակ նույն մարդկանց կողմից ղեկավարվող երկրների համար:
-Կարծում եմ, որ թավշյա հեղափոխության շնորհիվ Հայաստանը ստացել է մեծագույն հնարավորություն ոչ միայն փոխել իր պատմությունը, զարգացման պարադիգման, այլ նաև՝ բարեփոխումները հաջող անցկացնելու դեպքում դառնալ օրինակ հետսովետական երկրների համար: Հատկապես, որ ուկրաինական «Արժանապատվության հեղափոխությունը» չկարողացավ վերացնել մեզ մոտ եղած օլիգարխիկ համակարգը, որը համարվում է բազմաթիվ չարիքների պատճառ ոչ միայն Ուկրաինայում, այլ նաև այլ հետսովետական երկրներում: Դրա համար կուզեի, որ ձեր երիտասարդ հեղափոխականները հաշվի առնեին Ուկրաինայի դառը փորձը և դրանից անեին համապատասխան հետևություններ: Հատկապես ներքին արմատական փոփոխությունների համար Հայաստանի դեպքում ձևավորվել է բարենպաստ արտաքին քաղաքական ֆոն: Ռուսաստանը, որը ներքաշել է պատերազմի մեջ Վրաստանին և Ուկրաինային, հիմա զբաղված է Դոնբասում և Սիրիայում եղած հակամարտություններով, ինչպես նաև իր նկատմամբ կիրառվող միջազգային պատժամիջոցներով և դժվար թե որոշի միջամտել Հայաստանի ներքաղաքական կյանքին: Իր հերթին Արևմուտքը խորը շահագրգռված է բարեփոխումներով հետսովետական երկրներում, և ամեն անգամ փորձելու է աջակցել Հայաստանին այս ճանապարհին, հատկապես, երբ հաշվի ենք առնում, որ անցած տարի Հայաստանի և Եվրամիության միջև կնքվեց Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության շրջանակային համաձայնագիրը: Կարևոր է նաև, որ Հայաստանն այս պահին, բարեբախտաբար, չունի սուր ներքաղաքական հակամարտություն նախկին և ներկայիս իշխանություններ միջև, որը կարող էր ապակայունացնել իրավիճակը:
Այս ամենը, անկասկած, օգնելու է երկիրը բարեփոխելուն, սուր սոցիալական խնդիրները լուծելուն, բիզնեսի առողջացմանն ու ակտիվացմանը: Իսկ դա, իր հերթին, կարող է ոչ միայն կանգնեցնել հայերի մասսայական արտագաղթը, այլ նաև կարող է ստեղծել պայմաններ Հայաստան վերադարձողների համար, նրանց, որոնք հեռացել են երկրից՝ աշխատանք գտնելու, ընտանիքը պահելու համար:
Ապագա բարեփոխումներ իրականացնելու ճանապարհին նոր իշխանությունների համար առաջին և իսկապես դժվար փորձությունն է լինելու Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրություններ անցկացնելը: Եթե Նիկոլ Փաշինյանին և իր կողմնակիցներին հաջողվի դա անցկացնել մոտ ժամանակներում, ապա դա հնարավորություն կտա կտրուկ փոխել Ազգային ժողովը՝ դրա շնորհիվ ապահովելով բարեփոխումների համար անհրաժեշտ օրենսդրական աջակցություն: Եթե Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունը, իր քաղաքական կոնյունկտուրայի կշռադատումներից ելնելով, փորձի խոչընդոտել արտահերթ ընտրություններին՝ տեղափոխելով այն, օրինակ, մյուս տարի, ապա իրավիճակը երկրում զգալիորեն կբարդանա:
17:06
16:55
16:49
16:22
16:16
15:55
14:22
13:55
13:33
13:03
12:36
12:12
11:44
09:44
09:36
09:19
09:01
20:03
19:33
19:01
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |||
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
09:19
09:01
09:36
09:28
09:55
09:32
09:15
09:02
09:46
09:32
09:16
09:01
09:01
09:45
09:34
09:18
09:02
09:56
09:42
09:33
09:02
09:56
09:42
09:34
09:16
09:02
09:52
09:42
09:35
09:16
09:02
09:45
09:22
09:14
09:02
09:46
09:31
09:26
09:14
09:01
