Հիմա Հայաստանում խնդիրը ոչ թե հակահեղափոխությունն է, այլ սաբոտաժը

11.06.18 | 10:24

Lragir.am-ը գրում է. Մեր զրուցակիցն է միջազգային փորձագետ, ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախկին նախագահ, ՀՀՇ վարչության անդամ Հովհաննես Իգիթյանը

Պարոն Իգիթյան, կառավարության ծրագիրը ԱԺ-ում հաստատվելու ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը շատ կոշտ ելույթ ունեցավ։ Փորձագետները դա պայմանավորում են նրանով, որ Նիկոլ Փաշինյանը հակահեղափոխության վտանգ է տեսնում հանձինս ՀՀԿ-ի, ՀՅԴ-ի և ԲՀԿ-ի։ Ի դեպ, վերջինս ընտրություններում 50+1 տոկոսի ակնկալիք ունի։ Դուք այդպիսի վտանգ տեսնո՞ւմ եք, թե ոչ։

Նախ պետք է հասկանալ, թե ինչ է հակահեղափոխությունը։ ՀՅԴ-ն կուսակցություն է, որն ունի որոշակի ընտրազանգված, և նրանք կարող են ինչ-որ շերտի անունից խոսել։ Այս կամ այն ձևով «Ծառուկյան» դաշինքն էլ ունի իր ընտրազանգվածը, որը նախորդ ընտրությունների ժամանակ իշխանական չէր, ընդդիմադիր չէր, ինչ-որ միջին օղակ էր։ Ինչ վերաբերում է ՀՀԿ-ին, այդ ուժը մինչև հիմա չի կողմնորոշվել, ու մենք էլ մինչև հիմա չգիտենք, թե նրանք ժողովրդի որ զանգվածի վրա են հենվում։ Այն ժամանակ գումարով ու ռեսուրսներով են ձայներ ստացել։ Հիմա Հայաստանում խնդիրը ոչ թե հակահեղափոխությունն է, այլ սաբոտաժը։ Հեղափոխության ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանը կարողացավ իր թիմով զբաղեցնել միայն գործադիր իշխանության վերևի մասը։ Օրենքները չեն վերահսկվում, դատական իշխանությունը մնացել է հինը, դատախազությունում աշխատում են հին մարդիկ հին ձևերով, քաղաքապետարաններում, օրինակ՝ Մասիսում, նստած են ինչ-որ տարօրինակ մարդիկ, որոնք ավելի շատ նման են փողոցի լավ տղաների, քան քաղաքապետների։ Պարզ է, որ այս ամբողջ իշխանությունները ներկայացնում են խոչընդոտող ուժ այն ամենին, ինչը պետք է ժողովրդի պահանջով իրականացնի Նիկոլ Փաշինյանը։ Այստեղ է պրոբլեմը։ Հատկապես, եթե հաշվի առնենք, որ ՀՀԿ-ն վերցրել է մի ռազմավարություն՝ ցույց տալու, որ դուք որևէ սոցիալական, որևէ պետական, որևէ ամենօրյա հարց լուծողը չեք։ Մենք տեսնում ենք ՀՀԿ-ական մարդկանց, որոնք իրենց համարում են պետական, քաղաքական գործիչներ, որոնք անհասկանալի ելույթներ են ունենում հասարակական ու իրական կյանքից լրիվ դուրս։ Վտանգն այստեղ է, որ այն, ինչ խոստացել է Նիկոլ Փաշինյանը իրականացնել, անհնար է իրականացնել, եթե մենք չունենանք բոլոր ուժերի համատեղ աշխատանք։

Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ քաղաքականությունը պետք է լինի առաջին հերթին բովանդակության պայքար, իսկ փողի դերը պետք է լինի երկրորդական, ու դրան հասնելու իրական հնարավորություն կա, քանի որ հենց այդ սկզբունքն է դրված թավշյա հեղափոխության հիմքում։ Ինչո՞ւ անհրաժեշտություն առաջացավ սա նորից հաստատել։ Սա ավելի շատ ուղղված էր ՀՀԿ-ի՞ն, թե մյուս խորհրդարանական ուժերին։

Ճիշտն ասած, չեմ կարծում, որ այդ մեծ խնդիրների մեջ առանձին պետք է դիտարկենք «Ծառուկյան» դաշինքին։ Մենք ունենք երկու բևեռ՝ ժողովուրդ իր պահանջներով, և ունենք իշխանության մի հատված՝ իր բոլոր միջոցներով խոչընդոտող։ Եթե մենք խոսում ենք հարուստ մարդկանց ու փողերի կուտակումների մասին, ապա պետք է խոսենք միայն ՀՀԿ-ի մասին, որովհետև վերջին ընտրություններում իշխանությունն օգտագործում էր պետական ռեսուրսը։ Երբ մենք ասում ենք, որ բիզնեսը պետք է քաղաքականությունից տարանջատվի, առաջին հերթին նկատի ունենք այն բիզնեսը, որն իշխանության շուրջն է ձևավորվել։ Սա է խոչընդոտում նորմալ իշխանություն ձևավորելուն։ Հայաստանում կան մարդիկ, որոնք ունեն բավական մեծ բիզնես, բայց ստիպված են եղել մտնել ՀՀԿ-ի ցուցակ կամ անդամակցել ՀՀԿ-ին և զբաղվել քաղաքականությամբ։ Հիմա, եթե Նիկոլ Փաշինյանը, ինչի մասին որ խոսում է, որ պետք է ստեղծել համակարգ, որտեղ գաղափարները պետք է պայքարեն, այլ ոչ թե ռեսուրսները, ապա այդ դեպքում բոլոր գործարարները պետք է հանգիստ գնան ու իրենց բիզնեսով զբաղվեն։ Մենք պետք է հասկանանք, թե ինչու էին Սամվել Ալեքսանյանի, Արտակ Սարգսյանի տիպի մարդիկ մտել խորհրդարան։ Մտել են, որովհետև այլ կերպ հնարավոր չէ Հայաստանում պատշաճ ձևով, պաշտպանված բիզնես ունենալ։ Իշխանությունն ընտրությունների ժամանակ օգտագործում էր իր ռեսուրսները, այդ թվում հարուստ մարդկանց ռեսուրսները, որը հետո նրանք փորձում էին հետ բերել։ Բայց եթե այդ համակարգը ջարդվի, ապա հարուստ մարդիկ իրենց ավելի արժանապատիվ կզգան և հանգիստ կկարողանան զբաղվել իրենց բիզնեսով՝ առանց մտավախության, որ ինչ-որ մի իշխանավորի եղբայրը, ընկերը, ընտանիքի անդամը կգա և իր բիզնեսին կխոչընդոտի կամ վերահսկողության համար գումար կուզի։

Առաջիկա ընտրություններին, եթե անգամ ընտրական օրենսգիրքը փոփոխվի, կարծում եք՝ նյութական ռեսուրսը որևէ դերակատարություն չի՞ ունենալու։

Եթե մենք ուղիղ ընտրակաշառքի մասին ենք խոսում, եթե հիշենք այն մոդելը, որը կիրառում էր ՀՀԿ-ն, ապա այդտեղ միայն ընտրակաշառքի գործոնը չէր գործի դրվում։ Դա նաև այն էր, որ ամբողջ պետական մեխանիզմն էլ էր աջակցում այդ փող տվողներին։ Եթե մենք հիշենք, որ, ի վերջո, ընտրակաշառքը քրեորեն պատժելի արարք է, և հիշենք, որ նախորդ ընտրությունների ժամանակ թե ոստիկանությունն էր աջակցում այդ գործարքին, թե դատախազությունն էր աչք փակում, թե ԿԸՀ-ն, ապա պարզ է, որ եթե մենք այդ բոլոր օղակները չփոխենք, նույն բանը կկրկնվի։ Եթե իմ թվարկած կառույցները պատշաճ ձևով աշխատեն, ապա շատ դժվար կլինի համատարած ձևով գումար օգտագործել։ Բայց այստեղ մի հանգամանք կա. եթե մենք գնում ենք նոր, արդար ընտրությունների, պետությունը պետք է իր վերաբերմունքը այդ երևույթին ցուցաբերի արդեն այսօր։ Եվ ոչ թե պետք է ասենք՝ գիծ ենք քաշում և գնում առաջ, այլ այն գործերը, որոնք կարճվել են և որոնց ընթացք չեն տրվել նախորդ ընտրություններին ընտրակաշառքի հետ կապված, հիմա պետք է բացվեն, և պետությունը պետք է ցույց տա, որ տեղյակ է և դատապարտում է, որ մյուս ընտրությունների ժամանակ որևէ մեկի մտքով չանցնի, որ ընտրությունների ժամանակ որևէ կերպ կարող է գումար օգտագործվել։

Ըստ Ձեզ՝ որքա՞ն է հնարավոր պահել հասարակական այս տրամադրությունները մինչև ընտրություններ։

Նախ պետք է ուշադրություն չդարձնենք ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ելույթներին, որոնք մտածում են, որ այս կամ այն թիվը այսպես չլինի և ինչ-որ մի բան չստացվի, ապա ժողովուրդը կհիասթափվի։ Դա այդպես չէ։ Եվ մենք պետք է հիշենք՝ ինչի համար էր ժողովուրդը ըմբոստացել և դուրս եկել փողոց։ Հիմնականում կոռուպցիան էր, ցինիկ հայտարարությունները, ամենաթողությունը, իշխանության լկտի պահվածքը բոլոր ոլորտներում։ Եվ համոզված եմ՝ այս երևույթները չեն կրկնվի, իսկ մնացած խնդիրները, որ եղել են նախկինում, արդեն սկսել են վերանալ։