Վատ է, երբ Ադրբեջանը հրաժարվում է Լեռնային Ղարաբաղը արցախյան հակամարտության բանակցային գործընթացում ներգրավելու առաջարկներից: Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց Ռուսաստանի Դաշնության ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի Կովկասի բաժնի ղեկավար, ռազմական փորձագետ Վլադիմիր Եվսեևը՝ նշելով, որ Ղարաբաղը 94-95 թթ.-ի հրադադարի մասին պայմանագրի ստորագրող կողմն է: Եվսեևն ասաց, որ ԼՂ շուրջ ձևավորված ներկայիս դրությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ քառօրյա պատերազմի կրկնությունը հնարավոր է, որովհետև պատճառները, որոնք հանգեցրին ապրիլյան ողբերգության, այդպես էլ չչեզոքացվեցին, իսկ այն, ինչ ասվեց, պայմանավորվեցին՝ չիրականացվեց:
- Օրերս Միջազգային ճգնաժամային խումբը Լեռնային Ղարաբաղի մասին զեկույց էր հրապարակել, որտեղ ասված էր, որ եթե սկսվի ապրիլյան իրադարձությունների պես էսկալացիա, կօգտագործվեն մեծ հեռահարության «երկիր-երկիր» դասի հրթիռներ: Ինչո՞վ է, Ձեր կարծիքով, պայմանավորված նման ենթադրությունը:
- Կարծում եմ, որ նման անհանգստությունն արդարացված է, բայց այն գալիս է ոչ թե հայկական կողմից, այլ՝ ադրբեջանական, որովհետև քառօրյա պատերազմի ժամանակ վտանգ կար, որ «Սմերչից» Ստեփանակերտի վրա կրակ կբացվի ու դրանով սպառնում էր ոչ թե Հայաստանը, այլ՝ Ադրբեջանը:
Հասկանալի է, որ հայկական կողմը պետք է ադրբեջանական ագրեսիային որևէ պատասխան տա, դրա համար էլ ղարաբաղյան կողմում հրթիռային համակարգ տեղակայվեց: Իսկ հայկական կողմն այս առումով առավելություն ունի՝ Ադրբեջանի նավթային տարածքներից ցանկացածի վրա կարող է հարված հասցվել՝ որպես Ստեփանակերտին հարվածելու պատասխան: Սա հաշվի առնելով Ադրբեջանը նման քայլի չգնաց:
Վտանգը կա, բայց ոչ այն պատճառով, որ Հայաստանը որևէ մեկին սպառնում է, այլ որովհետև Ադրբեջանը սպառնում է Հայաստանին: Ու պետք է մտածել, որ չի կարելի, անթույլատրելի է հակամարտության գոտում կիրառել ծանր զրահատեխնիկա, «Սոլցեպյոկ», «Բուրատինո», բալիստիկ հրթիռներ, որոնք ադրբեջանական կողմը փորձ արեց օգտագործել: Սրանց կիրառումը կարող է լուրջ վնաս հասցնել խաղաղ բնակչությանը:
- Հետևանքները կրելու է միայն հայկական կողմի խաղաղ բնակչությո՞ւնը, թե՞ կլինեն գլոբալ հետևանքներ ևս:
- Հետևանքները տարբեր ծավալների են: Կարող է լինել շփման գոտում ապրող խաղաղ բնակչության կորուստ, բայց եթե օրինակ հարված լինի Ստեփանակերտին ու Հայաստանն էլ պատասխանի, կլինեն ավելի մեծ հետևանքներ, հակամարտությունը կծավալվի Թուրքիայի ու Ռուսաստանի սահմաններով, այսինքն՝ ՆԱՏՕ-ի ու ՀԱՊԿ-ի:
- Քառօրյա պատերազմից հետո հարաբերական անդորր էր, ամեն դեպքում լայնամասշտաբ գործողություններ չկային: Այսօր արդեն Ադրբեջանը ուսումնական թռիչքներ է կատարում սահմանին: Ձեր կարծիքով սա հատուկ քաղաքականությո՞ւն է՝ էսկալացիան նվազեցնել, հետո մեծացնել, հետո նորից:
- Կարծում եմ՝ ավելի շատ հանգիստ կլինի, քան անհանգիստ: Որևէ մեկը չի կարող պատասխանատու լինել ադրբեջանական պրովոկացիայի համար: Իրավիճակն այնպիսին է, որ Ադրբեջանը բուն բանակցությունները սկսելու ձգտում է ցուցաբերում, բայց միաժամանակ հրաժարվում է ԼՂ-ն բանակցային գործընթացում ներգրավելու առաջարկներից: Իսկ սա սկզբունքորեն սխալ է, որովհետև Ղարաբաղը 94-95 թթ.-ի հրադադարի մասին պայմանագրի ստորագրող կողմն է: Դրա համար Ադրբեջանին պետք է ճշգրիտ ասել, որ եթե ուզում եք Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շուրջ բանակցություններ վերսկսել, հրավիրեք Ղարաբաղին, ու այդ ժամանակ հնարավոր կլինի ինչ-որ բանի մասին խոսել, զրուցել:
Մյուս կողմից հասկանալ է պետք, որ պետք է գործի դրվի միջադեպերի հետաքննական մեխանիզմը, ինչը Հայաստանի համար կարևոր է: Առանց այս մեխանիզմի ներդրման դժվար է խաղաղությունը կայուն պահել: Մենք գիտենք, թե կողմերից որ մեկն է խախտում հրադադարը, բայց չունենք ապացույց, որ կոպիտ ասած՝ ձեռքից բռնենք: Իսկ մեխանիզմների տեղադրման համար տեխնիկական սարքավորումներ են պետք, վերահսկողություն, որովհետև բանավոր խոսքն այստեղ զրոյական է, ոչ մեկ ոչ մեկին չի հավատա, պետք է վերահսկողության միջանկյալ մեխանիզմ, ինֆորմացիայի փոխանակման ռադիոլոկացիոն սարք կամ մեկ այլ նմանատիպ համակարգ:
- Պարոն Եվսեև, պայմանավորվածությունը հետաքննական մեխանիզմների տեղադրման շուրջ կայացվել էր դեռ Վիենայում, ապա վերահաստատվել Սանկտ Պետերբուրգում, բայց կյանքի այն այդպես էլ չկոչվեց: Ֆրանսիայում էլ շուտով հանդիպում կլինի: Կա՞ արդյոք նորից հանդիպելու կարիք, երբ անգամ պայմանավորվածությունները կյանքի չեն կոչվում:
- Հանդիպելու կարիք միանշանակ կա: Հանդիպելն ավելի լավ է, քան պատերազմելը: Բայց ինձ դուր չի գալիս, որ հանդիպումներից առաջ Ադրբեջանն ամեն անգամ կրակ է բացում շփման գծի երկայնքով: Սա հանդիպման վատ սկիզբ է:
Ներկայիս դրությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ քառօրյա պատերազմի կրկնությունը հնարավոր է: Ցավոք, պատճառները, որոնք հանգեցրին ապրիլյան ողբերգության, չչեզոքացրեցին, իսկ այն, ինչ ասվեց, չիրականացվեց: Դրա համար ես խորը կասկածով եմ մոտենում հակամարտության կարգավորման հնարավորությանը: Ռուսաստանը միայն մտածում է, թե ինչպես ստիպել Հայաստանին հինգ տարածքները հանձնել, բայց հարցն այսպես դրված չէ. չենք կարող դիմել սրան, երբ ԼՂ բնակչության անվտանգությունն ապահովված չէ: Ինչպե՞ս անել դա, երբ չկա փոխվստահություն, ես չգիտեմ: Դրա համար երկխոսելը պետք է, պարզապես դրա հետևում գործողություններ պիտի լինեն, որոնք կնվազեցնեն լարվածությունը, որ այն չվերաճի պատերազմի, իսկ լայնածավալ պատերազմը հնարավոր է:
- ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարեց, որ Ղարաբաղյան հակամարտության կողմերը հաջողությանն ավելի մոտ են, քան երբևէ: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ համաձայնության են եկել կողմերը, գուցե խոսքը հենց այն մասին է, որ ՌԴ-ն ստիպում է վերադարձնել 5 շրջանները, ինչպես ասացիք:
- Գիտեք, հավանաբար, որ Լավրովին վերագրվում է այսպես կոչված «լավրովյան պլան» հասկացողությունը, որը ենթադրում է, այո, 5 շրջանների վերադարձ՝ անվտանգության երաշխիքների դիմաց, բայց ես չեմ հասկանում, թե ով կարող է նման երաշխիքներ տալ: Չեմ պատկերացնում՝ ղարաբաղցիների համար բավարար կլինի՞, որ Ալիևը Սարգսյանին խոստում տա, որ նրանց անվտանգությունը կապահովվի, երբ տարածքները վերադարձվեն: Վստահ եմ, որ բավարար չի լինի:
Որպեսզի փոխզիջման գնաս, պետք է լարվածությունը նվազեցնես, ամրապնդես վստահության միջոցները, հետ քաշես զորքերը կամ գոնե ծանր տեխնիկան, բայց որևէ բան չի արվում: Ուստի հակամարտության լուծման տարբերակ, հնարավորություն ես դեռևս չեմ տեսնում: Ինձ համար համաձայնեցման քայլ կլիներ գոնե այն, որ կողմերը ընդհանուր հայտարարի գային չօգտագործելու վտանգավոր սպառազինություն, խաղաղ բնակիչների կյանքին սպառնացող զինտեխնիկա, այդ ժամանակ ես կասեի, որ կա առաջընթաց: Ես չեմ տեսնում որևէ պատճառ, որը պատրվակ, որ պատերազմը չվերսկսվի, սա է ամենամեծ խնդիրը: Համաձայնեք, հաջողությանը մոտենալ կարելի է անվերջ: Քայլեր է պետք ձեռնարկել, շոշափելի, առարկայական քայլեր:
15:46
15:29
15:02
11:27
10:35
10:03
16:15
15:45
15:19
15:03
14:52
14:39
14:23
14:05
13:49
13:33
13:19
12:46
12:35
12:21
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | |
| 29 | 30 | 31 | |||||
09:36
09:15
09:02
09:36
09:19
09:13
09:01
09:47
09:35
09:17
09:02
09:33
09:16
09:02
09:48
09:34
09:16
09:02
09:49
09:36
09:15
09:55
09:42
09:33
09:19
09:02
09:44
09:35
09:17
09:47
09:27
09:15
09:01
09:16
09:01
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
