Մեր զրուցակիցն է ԱԺ ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր, ԱԺ Մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Նաիրա Զոհրաբյանը
Տիկին Զոհրաբյան, «Նուբարաշեն» ՔԿՀ-ում նախօրեին մահացել է կալանավոր Մհեր Եղիազարյանը, որը 44 օր հացադուլ էր արել ու դադարեցրել այն հունվարի 17-ին։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս փաստը։ Սա ՔԿՀ-ում վերահսկողության բացակայությա՞ն արդյունք է։
Ես պատրաստվում եմ հանդիպել արդարադատության նախարարի հետ և այդ հանդիպումը ծրագրված էր դեռ մինչև այս ցավալի դեպքը, որպեսզի մենք քննարկենք մի քանի խնդրահարույց խնդիրներ քրեակատարողական հիմնարկներում, իրավական համակարգում, այդ թվում նաև բոլոր հարկի ու անհարկի միջոցներով կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու հետ կապված։ Մհերին ես տեսել եմ դեկտեմբերի սկզբին Սիսիանում, իմ նախընտրական շտաբում, բացարձակապես առողջ։ Դեռևս որևէ խնդիր չկար, որ նրա նկատմամբ պետք է քրեական գործ հարուցվի և շատ անակնկալ էր, որ դեկտեմբերի 5-ին նրա հանդեպ հարուցվեց քրեական գործ։ Ես հիմա անուններ չեմ ուզում տալ, ուղղակի նողկալի է, որ տարբեր պատգամավորներ իրենց ֆեյսբուքյան էջերում ինչ-որ կեղծ, լալահառաչ տեքստեր են գրում, այն դեպքում, երբ Մհերի հարազատները դիմել են բազմաթիվ պատգամավորների։ Առաջին պատգամավորը, որ անմիջապես, առանց երկմտելու ստորագրել է, որ փոխվի Մհերի խափանման միջոց կալանքը, եղել եմ ես և նաև իմ գործընկեր Սերգեյ Բագրատյանը։ Մնացած բոլորը տարբեր պատճառաբանություններով հրաժարվել են ստորագրել, որ լրագրողի խափանման միջոցը փոխվի։ Մենք ասում էինք՝ փոխեք խափանման միջոցը, և մենք երաշխավորում ենք, որ Մհերը լինելով ազատության մեջ, որևէ կերպ չի խոչընդոտի գործի քննությանը։ Հիմա ողբերգությունից հետո ինչ-որ իրավական, մարդու իրավունքների հետ կապված բարձրագոչ հայտարարություններ հնչեցնելը, այդ թվում՝ իրավապաշտպան կազմակերպությունների կողմից, որոնք նախկինում նման դեպքերում պիկետներ կանեին, հիմա չգիտես ինչու լռում են կամ 1-2 ստատուս են գրում, ես սա համարում եմ առնվազն անբարոյական։
Իհարկե, ես տեսա, որ Մհերի որդին շնորհակալություն է հայտնել ինձ որպես պատգամավորի, այդ ընթացքում իրենց ընտանիքի կողքին լինելու համար, բայց ես ներողություն եմ խնդրում նաև Մհերի որդիներից, հարազատներից, որ միգուցե շատ ավելի հետևողական ու խստապահանջ չեղա՝ հաշվի առնելով ընտրական այս ծանր փուլը, որպեսզի այս ողբերգական հանգուցալուծումը չլիներ։ Իհարկե, արդարադատության նախարարությունից պարզաբանում են, որ նա 10 օր առաջ դուրս էր եկել հացադուլից, և մահվան պատճառը սրտամկանի ինֆարկտն է, բայց կարծում եմ՝ առնվազն ցանկացած կիսագրագետ մարդ կարող է հասկանալ, որ եթե օրգանիզմը 44 օր հացադուլի մեջ է, ապա բոլոր կենսական օրգանները շարքից դուրս են գալիս, օրգանիզմը հայտնվում է շոկային ու սթրեսային վիճակում, և ինֆարկտը շատ կանխատեսելի հետևանք էր։ Իսկ այն բուժսպասարկման մակարդակը, որ կա քրեակատարողական հիմնարկներում, երևի բրոնզե կամ քարե դարում նման մակարդակ չի եղել։ Իսկ մինչև հասնում է շտապօգնության մեքենան, դա էլ մի առանձին պատմություն է, որին կանդրադառնանք հաջորդիվ, երբ այդ հարցը կքննարկեմ նախարար Արտակ Զեյնալյանի և օմբուդսմեն Արման Թաթոյանի հետ։
Հայտնի է, որ մարդու իրավունքների պաշտպանը նույնպես այցելած է եղել Մհեր Եղիազարյանին, բայց ՄԻՊ-ի գրասենյակից էլ համարժեք արձագանք կարծես չկա։
Ես խոսել եմ Արման Թաթոյանի հետ, հիմա իրենք կրկին ուսումնասիրում են հանգամանքները և ես կարծում եմ, որ առաջիկայում պաշտպանը ևս հանդես կգա հստակ պարզաբանմամբ։ Գիտեք, մեր բոլոր պարզաբանումները, բոլոր խոսքերը մշտապես ուշացած են։ Երբ ես տարիներ շարունակ հարց էի բարձրացնում, որ, օրինակ, ներում շնորհեք Արմենակ Մնջոյանին, հրաշալի մտավորական, ազնիվ, պարկեշտ մարդ, և փորձեք հասկանալ, թե «Դրո»-ի գործով ովքեր են եղել իրական մեղավորները, իմ ձայնը մնաց ձայն բարբառո հանապատի, մինչև որ Մնջոյանը մահացավ։ Ժամանակին պետք էր այս խնդիրը լուծել։ Հիմա նորից եմ ահազանգում՝ ներում շնորհեք Արսեն Արծրունուն նույն «Դրոյի» գործով, որովհետև վաղը կարող է ուշ լինել։ Սա չի լինելու միայն կոչ, մենք պետք է համալիր, օրենսդրական լրջագույն իմպերատիվ կարգավորումներով այս խնդիրները կարգավորենք։ Չի կարելի ամեն գործի դեպքում խափանման միջոց ընտրել կալանավորումը, չի կարելի պարբերաբար թքած ունենալ պատգամավորների միջնորդությունների վրա, որոնք ասում են՝ մենք պատասխանատու ենք, եթե տվյալ անձը կարգ խախտի, մենք կգանք և կնստենք իրենց փոխարեն։ Այսինքն պետք է հարգել նաև պատգամավորի ինստիտուտը, պատգամավորի խոսքի արժեքը։ Սրանք խնդիրներ են, որոնց վերաբերյալ ես որպես ԱԺ մարդու իրավունքների և հանրային հարցերի հանձնաժողովի նախագահ, քննարկել եմ իմ գործընկերների հետ, և առաջիկայում մենք նաև հանձնաժողովում այս խնդրի վերաբերյալ լուրջ քննարկում ենք ունենալու։
Դուք որպես ԱԺ մարդու իրավունքների հանձնաժողովի նախագահ, ինչպիսի՞ նախագծեր պետք է կյանքի կոչեք, որ հետայսու բացառվեն այսպիսի դեպքերը։
Նախ, գիտեք, որ մենք այդ խնդրի վերաբերյալ դեռևս նախորդ խորհրդարանում եվրաինտեգրման հանձնաժողովում քննարկում կազմակերպեցինք, որին ներկա էր նաև օմբուդսմենը, որպեսզի ՔԿՀ-ներում բուժկետերը չենթարկվեն ՔԿՀ-ներին, այլ ենթարկվեն կամ արդարադատության նախարարությանը, կամ առողջապահության նախարարությանը։ Ենթարկվելով ՔԿՀ-ներին, նրանք դառնում են ՔԿՀ պետի աշխատակիցը և կաշկանդված են լինում Հիպոկրատի առջև իրենց երդումը կատարելու առումով։ Երկրորդը բուժտեխնիկայի սպասարկման խնդիրն է։ Մենք ասում ենք, որ 200 հազար եվրոյի լաբորատոր տեխնիկա պետք է գար քրեակատարողական հիմնարկներ։ Ես որքան հասկացա, գալիս-գալիս տեղ չի հասնում։ Նաև դեղորայքային սպասարկման խնդիրը կա։ իհարկե, նվազագույն սպասարկում կա, բայց ցավոք սրտի, մենք ունենք կալանավորներ, որոնց թիվը շատ մեծ է, որ ծանր խրոնիկ հիվանդություններով են տառապում։ Անալգինով, պենտալգինով, ասպիրինով կամ վալերյանկայի կաթիլներով այդ խնդիրները լուծել ուղղակի հնարավոր չի լինելու։ Սրանք համալիր խնդիրներ են։ Ես խոսեցի խնդիրների ընդամենը շատ փոքր հատվածի մասին։ Չեմ խոսում ամենակարևոր խնդրի մասին. բուժանձնակազմի համալրման խնդիր կա։ Բացի այդ, բժիշկը չպետք է ստանա 65 հազար դրամ աշխատավարձ, դա ես համարում եմ ծանր ծառայություն։ Ու քանի որ չկան բժիշկներ, ֆեյդշերներն են կատարում բժշկի պարտականություն կամ կալանավորներն են սկսում միմյանց օգնել։ Սա մշտական պրակտիկա է բոլոր կալանավայրերում։ Եթե որևէ մեկը դա կհերքի, ես դա կհամարեմ անպարկեշտ։
Դուք նշեցիք նաև Արսեն Արծրունու անունը։ Բացի նրանից, էլի կա՞ն հրատապ լուծում պահանջող դեպքեր, որ մարդիկ նամակով ձեզ դիմել են և որոնց անունները պետք է հնչեցնել։
Բազմաթիվ անուններ կան, միայն այս շաբաթվա մեջ 175 կալանավորների նամակներ ունեմ։ Ստացել եմ հրատապ պահանջ այցելելու քրեակատարողական հիմնարկներ։ «Գորիս» ՔԿՀ-ում առողջական ծայրահեղ ծանր վիճակում 2 կալանավոր կա, բոլոր ՔԿՀ-ներում կան։ Եկող շաբաթվանից ես հույս ունեմ արագ կձևավորվի մեր հանձնաժողովի կազմը, եթե անգամ չհասցնենք ձևավորել, ես ինքս երեքշաբթի օրվանից սկսելու եմ իմ շրջայցը ՔԿՀ-ներ։ Սկսելու եմ «Երևան» ՔԿՀ-ից, այնուհետև «Արմավիր», «Նուբարաշեն» և այլն։ Ես հույս ունեմ, որ հետագայում ինձ կմիանան նաև հանձնաժողովի անդամները, կլինենք բոլոր ՔԿՀ-ներում։
Նոր կառավարության օրոք ի՞նչ փոփոխություններ կան այս խնդիրների լուծման հետ կապված։
Տարբերություն, իհարկե, կա, որովհետև ես ամեն դեպքում գնահատում եմ արդարադատության նախարարի ջանքերը՝ շատ ավելի ազատականացնել բազմաթիվ խնդիրներ, փորձել կարգավորել, օրինակ, տեսակցության խնդիրները։ Նախկինում անգամ ցմահների դեպքում, եթե անգամ երեխան, հայրը, մայրը մահանում էին, նրանք իրավունք չունեին գնալու, մասնակցելու հարազատի թաղմանը։ Հիմա այդ խնդիրներն օրենքով կարգավորվում են, բայց նորից եմ կրկնում, որ շատ զգայուն, հրատատ խնդիրներ մնացել են, որոնց լուծումը ձգձգելու ժամանակ չունենք։ Մեզ տրված ժամանակը սպառվել է։
13:39
11:09
10:44
10:19
10:02
14:25
14:10
14:00
13:43
13:25
13:09
12:48
12:26
11:33
11:03
10:33
10:02
17:39
17:22
17:02
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
