10 նոր պատերազմներ, որոնք կարող են սկսվել ԴԱԻՇ-ի դեմ պայքարի արդյունքում. The Washington Post

12.09.16 | 10:55

ԴԱԻՇ-ի դեմ հաղթանակին ուղղված ԱՄՆ ռազմավարությունը կախված է տարածաշրջանային մի շարք դաշնալիցներից և տեղի զինված խմբավորումներից, որոնք բոլորն էլ իրենց թշնամի համարելով ԴԱԻՇ-ին՝ այնուամենայնիվ, հաճախ են միմյանց հետ հակամարտության մեջ մտնում: Նրանք նկրտումներ են ունենում ԴԱԻՇ-ից առգրաված տարածքների նկատմամբ, ինչը նոր պատերազմների առիթ է դառնում: Ստորև ներկայացվում է 10 հնարավոր նոր պատերազմներ, որ կարող են ծագել:

1. Պատերազմ ԱՄՆ-ի աջակցությունն ունեցող սիրիացի քրդերի և Թուրքիայի աջակցությունն ունեցող արաբական ուժերի միջև: Սա արդեն սկսված ամենաբարդ պատերազմներից մեկն է: Թուրքիան, որ իր երկրի ներսում պատերազմում է քուրդ աշխարհազորայինների դեմ, անհանգստությամբ էր հետևում, թե ինչպես սիրիացի քրդերը ԱՄՆ-ի աջակցությամբ ընդլայնում էին վերահսկողությունը Սիրիայի հյուսիս-արևելքում: Սիրիացի արաբ ապստամբները նույնպես դեմ են քրդերի ընդլայնմանը, որ սպառնում է արաբական տարածքներին: Այդ պատճառով էլ երբ Թուրքիան ներխուժեց Սիրիա՝ ԴԱԻՇ-ի դեմ կռվող սիրիացի ապստամբներին օգնելու պատրվակով, նա նաև թիրախ դարձրեց քրդերին: Այդ պահից սկսած՝ պատերազմը ավելի սրվեց, ու թեպետ ԱՄՆ-ը եկու կողմերին էլ կոչ արեց կանգ առնել, սակայն դեռ պարզ չէ՝ իրենց շահերը հետապնդող հակամարտող պետությունները արդյոք բավարար ազդեցություն ունե՞ն հովանավորյալների վրա, որպեսզի կանխեն խորացող հակամարտությունը:

2. Պատերազմ Թուրքիայի և սիրիացի քրդերի միջև: Այս տարվա սկզբին Սիրիայի քրդերը հայտարարեցին Թուրքիայի արևելյան սահմանի մոտ ինքնավար պետություն ստեղծելու մասին. սա չէր կարող չանհանգստացնել Թուրքիային: Թուրքիան այժմ պատ է կառուցում սահմանի երկայնքով, որպեսզի փորձի շրջափակել քրդերի հայտարարած դե ֆակտո պետությունը: Եթե լարվածությունը պահպանվի, ապա չի կարելի բացառել թուրքական զինված ուժերի անմիջական ներխուժումը քրդական շրջաններ, որտեղ այժմ տեղակայված է ամերիկյան ոչ մեծ քանակությամբ զինուժ:

3. Պատերազմ սիրիացի քրդերի և Սիրիայի կառավարության միջև: Սիրիայի կառավարությունը նույնպես սիրիացի քրդերի կողմից սպառնալիք է զգում տարածքային նկրտումների պատճառով: Մինչև վերջերս նրանք փխրուն միություն էին պահպանում, և Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադը հպարտանում էր, որ եղել են դեպքեր, որ իր կառավարությունը զինել է քրդերին: Սակայն նրանց հարաբերությունները վատացան, երբ քրդերը ինքնավարություն հռչակեցին: Այժմ նրանց միջև հրադադարի ռեժիմ է գործում, սակայն քրդերի կողմից ինքնավարության հաստատման ձգտումը հակասում է Ասադի՝ Սիրիայի ամբողջ տարածքում ինքնավար պետության վերականգնման նպատակին:

4. Պատերազմ ԱՄՆ-ի և Սիրիայի միջև: Այդ հակամարտությունը կարող էր բռնկվել վերջին հինգ տարվա ընթացքում ցանկացած պահի՝ սկսած այն պահից, երբ նախագահ Օբաման կոչ արեց գահընկեց անել Ասադին: Սակայն փաստը, որ այն այդպես էլ չսկսվեց, վկայում է, որ երկու կողմերն էլ ուզում են խուսափել հակամարտությունից: Սակայն գոյություն ունեն ճակատային մի քանի գծեր, որտեղ ԴԱԻՇ-ի դեմ պատերազմը կարող է ինչ-որ ժամանակ հանգեցնել ԱՄՆ-ի կողմից հովանավորվող խմբավորումների և Սիրիայի կառավարական ուժերի միջև անմիջական պատերազմի:

5. Պատերազմ Թուրքիայի և Սիրիայի միջև: Թուրքիայի ներխուժումը Սիրիա առայժմ սահմանափակվում է ԴԱԻՇ-ի և քրդական ուժերի դեմ պայքարով: Թուրքիան նաև քայլեր է ձեռնարկել վերականգնելու համար հարաբերությունները Ռուսաստանի և Իրանի հետ, որոնք Ասադի ամենակարևոր դաշնակիցներն են: Սակայն եթե Թուրքիայի վարած պատերազմը ԴԱԻՇ-ի դեմ հաջողությամբ պսակվի, թուրքական զորքերը շուտով Հալեպի մոտակայքում դեմ առ դեմ կհանդիպեն Սիրիայի կառավարական ուժերին, և այդ ժամանակ իրավիճակը կարող է բարդանալ:

6. Պատերազմը Իրաքի քրդերի և Իրաքի կառավարության միջև: ԱՄՆ-ի կողմից աջակցություն ունեցող Իրաքի կառավաությունը հայտարարում է, որ ԴԱԻՇ-ի դեմ հաղթանակ տանելուց հետո մտադիր է վերադարձնել իր երբեմնի այն շրջանները, որտեղ այժմ տեղավորվել են քրդերը, իսկ դարձյալ ԱՄՆ-ի կողմից հովանավորվող քրդերը հայտարարում են, որ չեն տա արյունով գրաված ոչ մի թիզ հող:

7. Պատերազմ Իրաքի քրդերի և շիա աշխարհազորայինների միջև: Այն արդեն սկսվել է. Իրանի կողմից աջակցություն ունեցող շիա զինյալները ԴԱԻՇ-ից տարածքներ ազատագրելուն ուղղված մի քանի գործողություններում որոշիչ դերակատարություն ունեն: Նրանք հանդես են գալիս ԱՄՆ-ի կողմից հովանավորվող քրդերի դեմ: Եվ նրանց միջև արդեն բախումներ են եղել:

8. Պատերազմ քրդերի միջև: Քանի որ հենց իրենք՝ քրդերը, միասնական չեն ո՛չ Սիրիայում, ոչ էլ Իրաքում, ապա նրանց միջև բախումների հավանականությունը մեծանում է: Քրդերը, բացի քրդական պետություն ստեղծելու հարցից, մնացած ամեն հարցում տարակարծիք են: Նրանք ներքին խմբավուրումների են բաժանվել, և չեն կարողանում խուսափել բախումներից:

9. Պատերազմ արաբ սուննիների և շիաների, կամ քրդերի միջև: ԴԱԻՇ-ի դեմ պայքարի ընթացքում հիմնականում արաբ սուննիներով բնակեցված քաղաքները և գյուղերը գրավում են հիմնականում քրդերը կամ շիաները: Շատ սունիներ միանում են ազատագրողներին՝ թեթևություն զգալով, որ ազատվում են ԴԱԻՇ-ի զինյալներից: Սակայն տվյալներ կան, որ շիաները և քրդերը չարաշահումներ են թույլ տալիս սուննի համայնքների նկատմամբ: Քաղաքական հստակ որոշումների բացակայության պատճառով հնարավոր է՝ նրանց միջև պատերազմ ծագի:

10. ԴԱԻՇ-ի մնացորդների պատերազմն ընդդեմ բոլորի: ԴԱԻՇ-ը դեռևս վերահսկում է հսկայական տարածքներ Սիրիայում և Իրաքում: Նրանց մայրաքաղաքների՝ Մոսուլի և Ռաքքայի ազատագրումը դեռևս ծրագրվում է: Եթե նրանց դեմ կռվող խմբավորումները սկսեն միմյանց դեմ հակամարտել, ապա այդ քաղաքների ազատագրումը կարող է հետաձգվել: Եթե նույնիսկ չհետաձգվի, ապա նախկինի պես չլուծված կմնան այլ հակամարտություններ, ինչը տարածաշրջանում երկարատև անկայունության պատճառ կլինի: Ռազմական հաջողությունները չեն ամրագրվում քաղաքական որոշումներով: Անցյալում դա հանգեցրեց քաոսի խորացմանը, ինչը առաջին հերթին նպաստեց ԴԱԻՇ-ի վերելքին: Եթե ընթացիկ պատերազմը ծնի նոր պատերազմներ, ԴԱԻՇ-ը կարող է փրկվել: