Հայկական կոլաբորացիոնիզմ

21.01.21 | 19:06

Կոլաբորացիոնիզմ կամ համագործակցություն (ֆր՝ collaboration), պատերազմի ընթացքում տվյալ երկրի քաղաքացիություն ունեցող անձի համագործակցություն թշնամու հետ՝ ընդդեմ իր երկրի։ Տերմինն առավել հաճախ օգտագործվում է Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին առանցքային տերությունների, հատկապես նացիստական Գերմանիայի և կայսերական Ճապոնիայի հետ քաղաքացիական անձանց համագործակցությունը նկարագրելու համար։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի որոշ համագործակցությունների արդյունքում տեղի են ունեցել պատերազմական հանցագործություններ, մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններ կամ վայրագություններ, ինչպես Հոլոքոստը: Ավելի հաճախ համագործակցողները պարզապես իրավիճակին «հարմարվում էին, որ համապատասխանեն» (went along to get along)՝ փորձելով օգտվել օկուպացիայից կամ պարզապես գոյատևել։ Քաղաքագետ Սթենլի Հոֆմանը տարբերակում է կոլաբորացիոն համագործակցության երկու տեսակ` պարտադրված (դժկամորեն ընդունել անխուսափելիությունը) և կամավորական (փորձել օգտվել անխուսափելիությունից)։ Ըստ նրա, համագործակցայնությունը կարող է լինել կամ ստրկական (servile), կամ գաղափարական։ Ստրկական համագործակցողը ծառայություն է մատուցում թշնամուն՝ անձնական գոյատևման կամ հարմարավետության անհրաժեշտությունից ելնելով, մինչդեռ գաղափարականը թշնամու ուժի հետ գաղափարական համագործակցության ջատագովություն է։ Այս մեջբերումը՝ Վիքիպեդիայից, բացատրելու համար ստորև ասելիքս։ Արդեն ակնհայտ է, որ ստի և կեղծիքի արդյունքում իշխանության եկած անձը բացահայտ սպասարկում է ֆաշիստական Ադրբեջանի և նեոօսմանական Թուրքիայի շահերը։ Հեռուն, մինչ 2018թ․ չգնանք, այլ հաշվարկը սկսենք արցախյան պատերազմով և հետպատերազմյան գործընթացներով։ Օրինական զորահավաքի կասեցում և ջոկատների ստեղծում, փորձառու հրամանատարների մեկուսացում, ռազմական գործի ապիկար կառավարում, Արցախի անկախության ճանաչման մերժում, Շուշիի հանձնում, գիտակցելով մոտալուտ պարտությունը՝ պատերազմի դադարեցման հորդորների մերժում, հազարավոր զոհեր, վիրավորներ, անհայտ կորածներ և գերիներ ունենալով՝ կապիտուլյացիոն փաստաթղթի ստորագրում։ Արդյունքում՝ Արցախի հանձնում և ՀՀ տարածքների վտանգում: Ապա, ինչ-ինչ «բանավոր» պայմանավորվածություններով հայկական զորքերի հետքաշում և Հայաստանի Հանրապետության տարածքների հանձնում։ Ադրբեջանական քարոզչության տարածում․ «Շուշին հակամարտությունից և ազատագրումից առաջ ունեցել է 90 և ավելի տոկոս ադրբեջանական բնակչություն։ Ուզում եք ասել, որ 90 և ավելի տոկոս ադրբեջանական բնակչություն ունեցող Շուշին հայկակա՞ն է՝ իր այդ կարգավիճակով»։ Այսպիսով կարելի է փաստել, որ Հայաստանն օկուպացված է ֆաշիստական, հայատյաց Ադրբեջանի կողմից։ Եվ բոլոր նրանք, կլինեն պատգամավորներ, նախարարներ, ոստիկաններ, «ընդդիմադիրներ», հասարակության ներկայացուցիչներ թե քաղաքացիներ, ովքեր համագործակցում կամ պաշտպանում են վարչապետին՝ այսօրվա կոլաբորացիոնիստներն են։ Ի դեպ, Առանցքային ուժերի պարտությունից հետո կոլաբորացիոնիստները հիմնականում արժանացան հասարակական նվաստացման, բանտարկվեցին և մահապատժի ենթարկվեցին։ Ֆրանսիայում, միջին հաշվարկներով, մահապատժի են ենթարկվել 10 500 կոլաբորացիոնիստներ. ոմանք՝ դատական, մյուսները՝ արտադատական գործընթացներով։

Ավետիք Իշխանյան

Հ․Գ․ Երկրորդ աշխարհամարտում կոլաբորացիոնիզմին հակադրվում էր «դիմադրությունը»։