Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանը փաստացի բացեց արտահերթ ընտրությունների դուռը վերջին երկու աղմկահարույց հայտարարություններից հետո՝ նվազագույն աշխատավարձի 50 տոկոսով բարձրացում եւ ավանդների պաշտպանության սխեմա, որը պետք է կանխի արժույթի անկումը, կարծում են քաղաքական վերլուծաբանները:
Հայտարարություններն արվել են հինգ օրվա տարբերությամբ, երբ դեկտեմբերի 20-ին լիրայի ճգնաժամը հասավ գագաթնակետին՝ թուրքական արժույթը իջավ մինչեւ մեկ դոլարի դիմաց 18.4 դոլար ռեկորդային նվազագույնի` ծանր հարված հասցնելով տնտեսությանը եւ տնային տնտեսություններին:
Էրդողանը եւ նրա իշխող ԱԶԿ կուսակցության բարձրաստիճան պաշտոնյաները բազմիցս մերժել են նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունները նախքան 2023 թվականի կեսերը նշանակված ժամկետը անցկացնելու գաղափարը:
Սակայն 2022 թվականին աշխատավարձերի նվազումը եւ լիրայի փոխարժեքի կտրուկ փոփոխությունը՝ մեկ դոլարի դիմաց 13 լիրա, հուշում են, որ Էրդողանը կարող է շուտով սկսել գործել՝ հասարակական հարցումներում երկար ժամանակ ցածր վարկանիշ ունենալուց հետո:
Վերլուծաբանների խոսքով՝ նրա հայտարարությունները կրկնում են նախորդ նախընտրական գամբիտները՝ ապացուցելու առաջնորդի իր որակները:
«Այս որոշումները… տպավորություն ստեղծեցին, որ ԱԶԿ-ն եւ Էրդողանը հիանալի կերպով վերահսկում են տնտեսությունը», - ասել է MAK Consulting-ի նախագահ Մեհմեթ Ալի Կուլաթը: «Էրդողանի համար հաջողության պատմությունը բացահայտվում է յուրաքանչյուր ընտրությունից առաջ՝ վերջին րոպեին», - ասել է նա: «Մենք տեսնում ենք, որ այս գործընթացը դիրքավորում է քաղաքական առաջնորդի, որը «հաղթեց» դոլարին եւ տապալեց արտաքին ուժերի խաղը»։
Այնուամենայնիվ, ուղերձի արդյունավետությունը կախված կլինի լիրայի եւ ինֆլյացիայի ուղղությունից, ինչպես նաեւ դրանց ազդեցությունից թուրքերի վրա, որոնց գնողունակությունը կտրուկ ընկել է:
Լիրայի փոխարժեքը բարձրացնելու համար Էրդողանը հայտարարել է մի սխեմայի մասին, որով կառավարությունը պաշտպանում է լիրայով փոխարկվող ավանդները կոշտ արժույթների նկատմամբ ապագա արժեզրկումից կորուստներից:
Պետության կողմից աջակցվող շուկայական միջամտությունների շնորհիվ այդ քայլը կանգնեցրեց արժույթի արժեզրկումը, որն առաջացել էր Էրդողանի՝ տոկոսադրույքները նվազեցնելու քաղաքականության պատճառով, չնայած այս ամիս գնաճը հասել էր 30 տոկոսի:
Այնուամենայնիվ, տնտեսագետներն ասում են, որ սխեման կարող է հանգեցնել հետագա գնաճի եւ ֆինանսական պարտքի ավելացման գալիք ամիսներին:
Բրուքինգսում Թուրքիայի հարցերով փորձագետ եւ Ազգային պաշտպանության համալսարանի պրոֆեսոր Օմեր Թասպինարն ասում է, որ Էրդողանը «արդեն հետեւում է ընտրական քաղաքականությանը»՝ մեծացնելով քաղաքացիների գնողունակությունը: ««Արյունահոսությունը» դադարեցնելու համար նա գործնականում ինդեքսավորեց բանկային հաշիվների արժեքը տեղական արժույթով դոլարի նկատմամբ», - ասաց նա: «Այս ամենը միտված է դրական խթանիչներ ստեղծելուն, նախքան արտահերթ ընտրություններ կհայտարարի։
MetroPoll-ի այս ամսվա հարցման համաձայն՝ երկնիշ ինֆլյացիայի եւ արժեզրկման տարիները ազդել են թուրքական եկամուտների վրա՝ նվազեցնելով Էրդողանի վարկանիշը մինչեւ վերջին անգամ 2015 թվականին գրանցված ամենացածր մակարդակը: Այլ հարցումները ցույց են տալիս, որ երկրորդ փուլում նա կպարտվի որոշ հավանական ընդդիմադիր թեկնածուների։
«Գաղափարը, որ Էրդողանը կարող է լուծել այս խնդիրը, լայն տարածում կստանա»,- ասել է Օզեր Սենկարը։ «Կարծում եմ՝ ընտրություններն անխուսափելի են։ Երեք ամսից կտեսնենք, որ մարդկանց ստացած գումարների գնահատումն անիմաստ կդառնա։ Եթե Էրդողանը ընտրությունների համար մեկ տարի սպասի, կարող է պարտվել»։
Էրդողանը մերժել է արտահերթ ընտրությունների գաղափարը.
«Ընտրություններն օրակարգում չկան. դրանք նախատեսված են 2023 թվականին»,- Reuters-ին ասել է ԱԶԿ-ի ներկայացուցիչը՝ նշելով, որ վերջին շաբաթվա ընթացքում կուսակցությունում եւ Թուրքիայում «մարտական ոգին բարձրացել է»։
ԱԶԿ-ի մեկ այլ բարձրաստիճան պաշտոնյա ասել է, որ այդ քայլի երկարաժամկետ հետեւանքները կավելացնեն նրա աջակցությունը:
17:19
17:02
16:49
16:32
16:06
15:28
15:05
14:03
13:36
13:17
12:45
12:18
12:03
15:14
14:50
14:39
14:25
14:05
13:45
13:28
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | ||
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | |
| 28 | 29 | 30 | 31 | ||||
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
09:35
09:17
09:02
09:45
09:35
09:27
09:09
09:53
09:45
09:36
09:28
09:15
09:02
10:02
09:52
09:44
09:35
09:17
09:02
09:55
09:44
09:33
09:23
09:03
