Թուրքիան վերագործարկում է հարաբերությունները Սաուդյան Արաբիայի հետ, քանի որ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ձգտում է բարելավել հարաբերությունները տարածաշրջանի երկրների հետ տնտեսական լուրջ խնդիրների ժամանակ, գրում է Արտաքին հարաբերությունների խորհրդի (CFR) թուրք փորձագետ Սթիվեն Ա. Քուքը:
«Թուրքիայի տարածաշրջանային մեկուսացումն ազդել է երկրի տնտեսական բարեկեցության վրա։ Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունների բարելավումը, ամենայն հավանականությամբ, կվերականգնի կարեւոր առեւտրային կապերը տարածաշրջանում:
Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի՝ վերջերս Ջիդդայում կայացած հանդիպումը Սաուդյան Արաբիայի գահաժառանգ արքայազն Մուհամմեդ բեն Սալմանի եւ այլ պաշտոնյաների հետ: Սա եւս մի կարեւոր քայլ էր տնտեսական կարեւոր տերության հետ հարաբերությունների վերականգնման համար։ Էրդողանը ձգտում է դուրս բերել Թուրքիային տարածաշրջանային մեկուսացումից, որն առաջացել է չափազանց սադրիչ արտաքին քաղաքականության արդյունքում, որը քիչ է նպաստել Մերձավոր Արեւելքում թուրքական շահերի առաջխաղացմանը: Նա վերականգնել է կապերը Արաբական Միացյալ Էմիրությունների (ԱՄԷ) հետ, աշխատանք է տարել Իսրայելի առաջնորդների հետ, շարունակել է բանակցությունները Եգիպտոսի հետ, իսկ այժմ վերականգնել է Թուրքիայի հարաբերությունները Սաուդյան Արաբիայի հետ:
Թուրքական կառավարությունը հասկացել է, որ իր կամքը տարածաշրջանային մյուս ուժերին պարտադրելու կարողությունը, լինի դա Միջերկրական ծովի արեւելյան հատվածում, թե Մերձավոր Արեւելքում իսլամիստական շարժումներին աջակցելու համար, սահմանափակ է:
Թուրքիայի աշխարհաքաղաքական մեկուսացումը սրել է նրա տնտեսական խնդիրները, երբ Սաուդյան Արաբիան հայտարարեց թուրքական ապրանքների բոյկոտի մասին սաուդցի լրագրող Ջամալ Խաշոգջիի սպանության եւ Անկարայի կողմից Դոհային աջակցության պատճառով 2017 թվականին Կատարի շրջափակումից հետո լարվածության ֆոնին:
Այժմ, երբ Էրդողանը հաշտվել է Սաուդյան Արաբիայի ղեկավարների հետ, թուրքական ապրանքները, հավանաբար, անարգել կհոսեն թագավորություն, ներուժ կա Թուրքիայում Սաուդյան Արաբիայի նոր ներդրումների համար, եւ Էր Ռիադը կարող է միանալ Պարսից ծոցի այլ կառավարություններին՝ Անկարայի հետ արժույթի սվոփերի հարցում:
Ինչպե՞ս է Անկարայի՝ Խաշոգջիի սպանության կասկածյալների դատավարությունն Էր-Ռիադ տեղափոխելու որոշումը կապված հարաբերությունների կարգավորման ջանքերի հետ: Ի՞նչ է դա նշանակում կասկածյալների ճակատագրի համար։ Խաշոգջիի գործը Թուրքիայից Սաուդյան Արաբիա տեղափոխելն ակնհայտորեն գին դարձավ երկու երկրների հարաբերությունների կարգավորման համար։ Սաուդյան Արաբիայի իշխանություններին հանձնելուց հետո կասկածյալները դժվար թե պատասխանատվության ենթարկվեն։
Միշտ ֆարս է եղել համարել, որ Էրդողանը եւ թուրքական կառավարությունը սկզբունքից ելնելով է արդարության ձգտում Խաշոգջիի համար։ Ի վերջո, Էրդողանը լրագրողներին աշխարհի առաջատար բանտարկողներից մեկն է: Թուրքիայի նպատակը Խաշոգջիի դրվագի ամբողջ ընթացքում աշխարհաքաղաքական ազդեցության խաղում Սաուդյան Արաբիային թուլացնելն էր:
Ո՞ր խնդիրները սրեցին երկկողմ հարաբերությունները: Խաշոգջիի սպանությունից բացի, Սաուդյան Արաբիան աջակցեց Եգիպտոսում 2013 թվականի պետական հեղաշրջմանը։ Էրդողանը Եգիպտոսի նախագահ Աբդել Ֆաթահ ալ-Սիսիի կատաղի քննադատն էր (չնայած Թուրքիան այժմ հաշտության է ձգտում Եգիպտոսի հետ) եւ ողջունել է Եգիպտոսի ընդդիմությանը, հատկապես՝ «Մուսուլման եղբայրներին», որոնք մեդիա հարթակներ են ստեղծել Եգիպտոսի ղեկավարության ապալեգիտիմացման համար:
Թուրքիան աջակցեց Կատարին այն բանից հետո, երբ 2017 թվականին Բահրեյնը, Եգիպտոսը, Սաուդյան Արաբիան եւ ԱՄԷ-ն շրջափակեցին այդ երկիրը՝ Թեհրանի հետ Դոհայի հարաբերությունների, իսլամիստական խմբավորումների աջակցության եւ «Ալ Ջազիրա»-ի խմբագրական գծի եւ այլնի հետ կապված:
Ինչի՞ է ձգտում Անկարան՝ բարելավելով հարաբերություններն Էր Ռիադի եւ տարածաշրջանի այլ կառավարությունների հետ: Ինչպես արդեն նշվեց, Թուրքիայի տարածաշրջանային մեկուսացումն ազդել է երկրի տնտեսական առողջության վրա, քանի որ 2021 թվականին լիրան կորցրեց իր արժեքի մոտ կեսը, իսկ գնաճն այժմ գերազանցում է 60 տոկոսը: Քանի որ Թուրքիան պատրաստվում է 2023 թվականին կայանալիք նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրություններին, Էրդողանը փնտրում է ամեն հնարավորություն՝ Թուրքիայի քաղաքացիների վրա տնտեսական ճնշումը թուլացնելու համար։ Բացի այդ, Թուրքիայի համար գոյություն ունի Սաուդյան Արաբիայի եւ այլ երկրների հետ հարաբերությունները բարելավելու աշխարհաքաղաքական հրամայականը:
Անկարայի ագրեսիվ մոտեցումը Միջերկրական ծովի արեւելյան հատվածում, որը Կիպրոսի ջրերում գազի հետախուզում, Լիբիայի հետ անօրինական ծովային սահմանների գծում եւ սադրիչ ծովային զորավարժություններ էր ենթադրում, ստիպեց տարածաշրջանային մյուս տերություններին «դեմ հանդես գալ նրան»: Եգիպտոսը, Հունաստանը եւ Կիպրոսի Հանրապետությունը խստացրեցին հարաբերությունները, ինչպես եւ Կիպրոսը, Հունաստանը եւ Իսրայելը, իսկ Սաուդյան Արաբիան եւ ԱՄԷ-ն միացան այդ կոալիցիաներին:
2020 թվականի ամռանը Սաուդյան Արաբիայի եւ Էմիրությունների ինքնաթիռների անձնակազմերը վերապատրաստում անցան Հունաստանի ռազմաօդային ուժերի հետ Կրետեում։ Թուրքիայի տեսանկյունից Արեւելյան Միջերկրական ծովում Թուրքիային ընդդիմացող երկրների խմբավորումը, որոնց թվում է նաեւ Ֆրանսիան, պոտենցիալ խնդիր էր անվտանգության համար: Չունենալով իր հակառակորդներին վախեցնելու ռազմական ուժ՝ թուրքական կառավարությունը ձգտում էր թուլացնել այդ հակաթուրքական առանցքը՝ փոխելով իր հարաբերությունները բոլոր այդ երկրների հետ, բացառությամբ իր վաղեմի հակառակորդների՝ Հունաստանի եւ Կիպրոսի:
11:09
10:44
10:19
10:02
14:25
14:10
14:00
13:43
13:25
13:09
12:48
12:26
11:33
11:03
10:33
10:02
17:39
17:22
17:02
16:47
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
