Ուկրաինական ճգնաժամը, Ռուսաստանի առճակատումը ԱՄՆ-ի հետ մերձավորարևելյան և մոյւս տարածաշրջաններում, պատժամիջոցների խստացումն ու պատերազմի ձգձգումը Ուկրաինայում, օր օրի կարևորում են Չինաստանի հետ հարաբերությունները: Պատժամիջոցների վնասը Մոսկվան կարող է չեզոքացնել միմիայն ասիական և հեռավորարևելյան տարածաշրջաններում արդյունավետ տնտեսական և էներգետիկ հարաբերությունների ծավալումով, որտեղ արդեն չինական ազդեցության հետ պետք է հաշվի նստել: Այլ կերպ ասած ուկրաինական ճգնաժամի և նոր աշխարհաքաղաքական փոխակերպումների հանգուցալուծման բանալին, մեր խորին համոզմամբ գտնվում է Պեկինում: Պատահական չէր նախագահ Բայդենի հեռավար հրապարակային հանդիպումը Սի Ցզինպինի հետ և բավականին կոշտ նախազգուշացումը ռուսական կողմի հետ համագործակցության հետևանքների մասին:
Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը և Ռուսաստանի Դաշնությունը՝ այսօրվա դրությամբ հիմնական աշխարհաքաղաքական խաղացողները և առաջատար ռազմական տերությունները, գտնվում են հարաբերությունների բարդ և բազմաշերտ եռանկյունում, որը շատ դժվար է հասկանալ և բազմակողմանի բացահայտել։ Այնուամենայնիվ հենվելով ուղեղային կենտրոններում արված հետազոտությունների արդյունքների վրա փորձենք ներկայացնել այդ եռանկյունին:
Եռանկյունու մի կողմում ԱՄՆ-ն առճակատման մեջ է Չինաստանի և Ռուսաստանի հետ։ Մյուս կողմում Չինաստանն ու Ռուսաստանը ռազմավարական գործընկերներ են, բայց դրա հետ մեկտեղ Պեկինն ու Մոսկվան ձևական միություն չեն ստեղծում, որն ուղղված լինի ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների դեմ: Միացյալ Նահանգներն ուժեղացնում է ՆԱՏՕ-ն՝ Ռուսաստանին դիմակայելու համար, և միաժամանակ զարգացնում ու ամրապնդում է հարաբերությունները խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի երկրների հետ՝ ի հակակշիռ Չինաստանի: Ամերիկա-չինական երկբևեռությունն արդեն ձևավորվել է, բայց բլոկների կառուցման գործընթացն առայժմ ընթանում է միայն մի կողմից: Արդյոք նման ասիմետրիկ կոնֆիգուրացիան կայուն է, թե մեզ սպասում է սառը պատերազմի ժամանակներին բնորոշ դարձած կոշտ բլոկների վերածնունդը։
ԱՄՆ-ն ակնհայտորեն շահագրգռված է Չինաստանի և Ռուսաստանի ավելի սերտ մերձեցումը կանխելու հարցում, Չինաստանը բարձր է գնահատում Ռուսաստանի հետ իր սերտ գործընկերությունը, բայց նախընտրում է միայնակ խաղալ և այդ պատճառով պատրաստ չէ և չի ձգտում նրա հետ ռազմական միություն կնքել; Իր հերթին Ռուսաստանը՝ խոշոր անկախ միջազգային խաղացող է, բայց ակնհայտ է, որ նա ԽՍՀՄ-ի նման գերտերություն չէ (ի տարբերություն առաջին երկուսի) և փորձում է հավասարակշռություն պահպանել:
Աշխարհաքաղաքական և ռազմական եռանկյունու շրջանակներում գործերի նման դրությունը, հավանաբար, կպահպանվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ Չինաստանի և ԱՄՆ-ի միջև հարաբերություններում խոշոր ճգնաժամ չի բռնկվել (օրինակ ՝ Թայվանի շուրջ), որը նրանց կդնի ռազմական բախման եզրին և կստիպի դիմել իր դաշնակիցներին ու գործընկերներին: Առայժմ Ռուսաստանը շարունակում է, պահպանելով զգուշավորությունը, ընդլայնել և խորացնել Չինաստանի հետ հարաբերությունները Միացյալ Նահանգների հետ պահպանվող առճակատման պայմաններում: Մոսկվայի համար Վաշինգտոնի հետ Պեկինի դեմ միավորումը ռազմավարական խելագարություն կլիներ: Չինաստանի վերածումը հակառակորդի հղի է ավելի ծանր ռազմավարական հետևանքներով, քան ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների հետ շարունակվող դիմակայությունը։ Իսկ Վաշինգտոնի հետ մրցակցության մեջ Պեկինին միանալը օգտակար է առճակատման ժամանակ, բայց խաղաղ ժամանակ այն կարող է Ռուսաստանին զրկել ռազմավարական ինքնիշխանության զգալի մասից երկրի ճակատագիրը կախման մեջ դնելով այլ տերությունների պայքարի ելքից։
Ճգնաժամային ժամանակներում այս տրամաբանությունը կարող է փոխվել։ Ռուսաստանի ղեկավարությունը ամեն դեպքում պետք է նկատի ունենա նաև Միացյալ Նահանգների և Չինաստանի հնարավոր համագործակցության սցենարի հետևանքները, որը ՌԴ — ին կհանգեցնի ռազմավարական պարտության, հնարավոր է՝ նաև աղետի։ Սակայն ինչպես կորոշի գործել Մոսկվան, կանխագուշակել հնարավոր չէ ՝ չափազանց շատ են անհայտ գործոնները։ Կարելի է միայն հուսալ, որ 21-րդ դարի ռուս առաջնորդները չեն մոռանա Առաջին համաշխարհային պատերազմի դասերը, երբ ռուսական կայսրությունը ներքաշվեց Գերմանիայի և Մեծ Բրիտանիայի հակամարտության մեջ և փլուզվեց ընկղմվելով քաղաքացիական պատերազմի մեջ: Դրա հետ մեկտեղ Վաշինգտոնի և Պեկինի միջև աճող անտագոնիզմի պայմաններում կենսականորեն կարևոր հավասարակշռությունը պահպանելու համար Ռուսաստանը պետք է զարգացնի տնտեսությունն ու տեխնոլոգիաները, ինչպես նաև, ինչը պակաս կարեւոր չէ, ամրապնդի հասարակական կայունությունն ու անդորրը, որովհետև բացառված չէ գունավոր հեղափոխության տեխնոլոգիաներով երկիրը ներսից ապակայունացնելու դրսի փորձերի վտանգը:
2021 թվականը նշանավորվեց ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի և Ավստրալիայի մասնակցությամբ նոր ռազմավարական դաշինքի ստեղծմամաբ, որն ստացավ AUKUS անունը: Քաղաքագիտական կենտրոններում այս դաշինքի ստեղծումը համարում են ԱՄՆ-ի և Չինաստանի մրցակցության սրման հետևանք: Նման եզրակացությունները հիմնավորվում են նաև ԱՄՆ-ի և Ավստրալիայի միջև ատոմային սուզանավերի կառուցման խոշոր պայմանագրի կնքմամբ, որին օժանդակել է Լոնդոնը: Նոր փաթեթի իրականացումը թույլ կտա ավստրալական նավատորմին պարեկություն իրականացնել Հարավչինական ծովում, Թայվանական նեղուցում և այլ շրջաններում, ինչը կուժեղացնի Չինաստանի զսպման ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը:
Հնարավոր է, որ ապագայում ավստրալական սուզանավերը ատոմային շարժիչներով կարող են հասնել Ռուսաստանի խաղաղօվկիանոսյան ափերին, ինչը նշանակում է, որ Մոսկվան չի կարող անտարբեր մնալ AUKUS-ին: Հենց այդ պատճառով ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը հայտարարել է, որ նոր դաշինքն ուղղված է ինչպես Չինաստանի, այնպես էլ Ռուսաստանի դեմ: Այս հանգամանքը կարող է ռուս-չինական մերձեցման գործոն դառնալ:
ՌԴ-ԱՄՆ-ՉԺՀ եռանկյունու համագործակցային-մրցակցային հարաբերությունների վրա ազդող գործոն է նաև Հարավչինական ծովում առկա տարածքային վեճերում ռուսական կողմի չեզոք դիրքորոշումը: Հարավչինական ծովում, որտեղ ավստրալական նավատորմի ապագա հնարավորությունները կարող են ծանրակշիռ դեր խաղալ, Մոսկվան չեզոք դիրք է զբաղեցնում Չինաստանի և առափնյա այլ երկրների միջև վեճերում և մշտապես կողմ է արտահայտվում, որպեսզի տարածքային հարցերը լուծվեն դիվանագիտական ճանապարհով: Բազմիցս ռուսական դիվանագիտությունը ապացուցել է Կուրիլյան կղզիների հարցով, տարածքային վեճը Ճապոնիայի հետ խաղաղ բանակցություններով լուծելու պատրաստակամության մասին: Ռուսաստանը նաև ցանկանում է մեծացնել ռազմական արտահանումը Վիետնամ, Ինդոնեզիա և Մալազիա:
Ռուսաստանը նաև չեզոք դիրք է պահպանում կղզիների պատկանելության վերաբերյալ ճապոնա-չինական վեճում, որոնք վերահսկում է Ճապոնիան: Իր հերթին Պեկինը չեզոքություն է պահպանում Ռուսաստանին պատկանող Հարավային Կուրիլների վերաբերյալ, որոնց նկատմամբ Ճապոնիան պահանջներ է ներկայացնում։ Ընդ որում, Մոսկվան միշտ, անգամ խորհրդային-չինական դիմակայության ամենածանր տարիներին, Թայվանը ճանաչել է Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության անբաժանելի մասը և այս խնդիրը համարում է Չինաստանի ներքին գործը: Դա նշանակում է, որ Ռուսաստանը, ամենայն հավանականությամբ, չի միջամտի Թայվանի շուրջ հակամարտությանը։ Ամենայն հավանականությամբ, Մոսկվան թույլ չի տա իրեն ներքաշել չին-ամերիկյան բախման մեջ, նույն տրամաբանությամբ Չինաստանը չի ցանկանում որևէ դերակատարում ունենալ ՌԴ-Արևմուտք ներկա բախման մեջ:
Հեղինակ՝ քաղքական գիտությունների դոկտոր,պրոֆեսոր Գարիկ Քեռյան
10:03
17:47
17:34
17:13
16:22
16:09
15:46
15:33
15:14
15:05
14:45
14:32
14:15
14:09
13:45
13:32
13:13
12:55
12:45
12:20
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
