«Ճակատագրական որոշումների ընդունման գործընթացից հեռու մնալու համար, առաջարկում ենք Ձեզ հրաժարական ներկայացնել»

31.05.22 | 11:48

ՍԴ աշխատակազմի նախկին ղեկավար, Լեհաստանում ՀՀ նախկին դեսպան Էդգար Ղազարյանը գրում է.

«Քիչ առաջ այս բովանդակությամբ գրություն եմ ուղարկել ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանին։ Առաջարկում եմ այն բազմաթիվ քաղաքացիների անունից ուղարկել նրան։

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՓՈԽՎԱՐՉԱՊԵՏ
ՄՀԵՐ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻՆ

Հարգելի՛ պարոն փոխվարչապետ,

ՀՀ վարչապետի 2022 թվականի մայիսի 23-ի թիվ 570-Ա որոշմամբ Դուք ընդգրկվել եք Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի կազմում՝ հանձնաժողովի նախագահի կարգավիճակում։

Ձեր ուշադրություն ենք հրավիրում այն փաստի վրա, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից նման որոշումը կայացվել է հայ ժողովրդի և Հայաստանի Հանրապետության համար չափազանց բարդ և պատասխանատու ժամանակաշրջանում։ Դրանով պայմանավորված Ձեզ վրա դրված է մի պատասխանատվություն, որը կարող է բացասական իմաստով մեծ ազդեցություն ունենալ ճակատագրական և պատմական նշանակություն ունեցող որոշումների կայացման համար։
Հարկ է նկատել, որ Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողով ստեղծելու մասին որոշումն ապօրինի է մի քանի հիմնավորումներով։

Նախ` Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև հաստատված չեն դիվանագիտական հարաբերություններ, հետևաբար երկու պետությունների պաշտոնական պատվիրակությունների համատեղ աշխատանքները, այդ թվում հանձնաժողովների համատեղ նիստերը չեն կարող ունենալ որևէ դիվանագիտական և իրավական հիմնավորում։

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ով որոշում է կայացրել Ձեր ղեկավարությամբ նման հանձնաժողով ստեղծելու մասին, նախքան այդ որոշման կայացումը չի ստորագրել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև որևէ միջազգային պայմանագիր։ Իրավական իմաստով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հետ կապված հարաբերությունները պետք է կանոնակարգված լինեին համապատասխան միջպետական պայմանագրով, որը պետք է անցներ ներպետական վավերացման գործընթաց, ինչը չի արվել։ «Պետական սահմանի մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 5-ով սահմանվում է, որ Պետական սահմանի տեղորոշումն ու փոփոխումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով և Հայաստանի Հանրապետության օրենքով: Այսինքն` Ձեր ղեկավարությամբ ստեղծված հանձնաժողովը նման իրավասություն չունի, հետևաբար ապօրինի է։

Ավելին, Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության հոդված 205-ը սահմանում է, որ Վերպետական միջազգային կազմակերպություններին Հայաստանի Հանրապետության անդամակցության, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքի փոփոխությանը վերաբերող հարցերը լուծվում են հանրաքվեների միջոցով:

Սա նշանակում է, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, չարաշահելով Ձեր նկատմամբ ունեցած վերադաս պաշտոնական դիրքը, Ձեզ մղում է ապօրինության, ինչը Դուք կատարելու պարտավորություն չունեք, իսկ կատարելու դեպքում՝ կրելու եք ամբողջական պատասխանատվություն, որից նա կարող է հրաժարվել՝ իր կողմից որևէ ստորագրված փաստաթղթի առկայության բացատրությամբ։

Կարծում ենք, որ տեղյակ եք, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից 2022 թվականի մայիսի 23-ի թիվ 570-Ա որոշման ընդունմանը, մեկ օր առաջ, նախորդել է Բրյուսելում, Եվրոպական Միության խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի մասնակցությամբ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ նրա հանդիպումը, որի ընթացքում այդ կապակցությամբ ձեռք է բերվել բանավոր պայմանավորվածություն (անգամ ստորագրված չէ հանդիպման վերաբերյալ արձանագրություն կամ հայտարարություն), որից հետո նմանատիպ հանձնաժողով ստեղծվել է նաև Ադրբեջանի նախագահի կողմից։

Ավելին, այդ հանդիպումից և հանձնաժողովները ձևավորելուց հետո, 2022 թվականի մայիսի 27-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, որ «Եթե մենք որոշում ենք ՀՀ-ի հետ սահմանները, ապա ի՞նչ «Լեռնային Ղարաբաղի» կարգավիճակի մասին կարող է խոսք լինել»։ Նա նաև հավելել է, որ «Ես արդեն հայտնել եմ իմ կարծիքը Մինսկի խմբի վերաբերյալ, հարկ չեմ համարում այն նորից կրկնել։ Հիմա հետկոնֆլիկտային շրջան է։ Մենք ապրում ենք այդ ժամանակաշրջանում, թելադրում ենք օրակարգը հետկոնֆլիկտային շրջանում, եւ պատերազմից անցած մեկուկես տարում հասել ենք մեր ուզածին։

Մենք հասել ենք կամ հասնում ենք այն ամենին, ինչի մասին ես ասել են։ Նախ՝ ողջ աշխարհը, առաջատար երկրներն ու առաջատար միջազգային կազմակերպություններն ընդունել են նոր իրողությունները։ Դա շատ կարեւոր էր, քանի որ կարող էր այլ կերպ լինել: Դա մեր շատ մեծ քաղաքական հաջողությունն է։ Երկրորդ՝ միջազգային առաջատար կազմակերպություններն արդեն հիմք են ընդունում մեր օրակարգը։ Ես ասում էի, որ մենք պետք է որոշենք Հայաստանի հետ սահմանները։ Հայաստանը մեկուկես տարի հրաժարվում էր դրանից»:

Սա փաստացի վկայություն է այն բանի, որ սահմանային խնդիրները լուծումը միջոց է հանդիսանում Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի բացառապես Ադրբեջանի համար շահեկան լուծման հանգեցնելու համար, ինչի լիազորություն և մանդատ Դուք չունեք։

Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության հոդված 6-ի 1-ին կետի Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով: Ձեր, որպես փոխվարչապետի լիազորությունները սահմանված են «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածով, որում որևէ հիշատակում չկա նման հանձնաժողովների կազմում Ձեր ընդգրկման, առավել ևս ղեկավարելու առումով։ Հետևաբար, այդ հանձնաժողովի կազմում Ձեր ցանկացած գործունեություն իր մեջ ենթադրյալ հանցագործության տարրեր կարող է պարունակել և առաջացնել քրեական պատասխանատվություն ենթադրող հետևանքներ։

Հարկ է նկատել, որ «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 16-րդ կետով սահմանվում է, որ Վարչապետն իրավասու է կազմավորելու խորհրդակցական մարմիններ, որոնց ղեկավարումը կարող է հանձնարարել համապատասխան փոխվարչապետին։ Այսինքն, օրենքը վարչապետին իրավունք է տալիս ստեղծելու խորհրդակցական մարմիններ, սակայն ոչ հանձնաժողովներ։ Հետևաբար` Ձեր գլխավորությամբ ստեղծված հանձնաժողովն ապօրինի է։ Միաժամանակ, հանձնաժողովների ստեղծման միջոցով սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերի կարգավորման որևէ դրույթ նախատեսված չէ «Պետական սահմանի մասին» ՀՀ օրենքով։

Միաժամանակ Ձեր ուշադրություն ենք հրավիրում այն փաստի վրա, որ հանձնաժողովի պատասխանատվության խնդիր հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցեր սահմանված չեն նաև ՀՀ կառավարության գործունեության 2021 թվականին ընդունված ծրագրով։

Ձեր գլխավորությամբ ստեղծված հանձնաժողովի և Ադրբեջանում ստեղծված նույնանման հանձնաժողովների համատեղ աշխատանքը, որը Ձեր հայտարարությամբ նախատեսում է առաջին նիստն անցկացնել 2022 թվականի 22-րդ շաբաթվա ընթացքում, Ռուսաստանի Դաշնության մայրաքաղաքում, իր մեջ մեծ ռիսկեր է պարունակում՝ կապված Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման գործընթացի, Արցախի Հանրապետության կարգավիճակի և այնտեղ ապրող մեր հարյուր հազարավոր հայրենակիցների ճակատագրի իմաստով։

Չի բացառվում, որ Հայաստանն Արցախին կապող այլևս միակ ճանապարհի (Գորիս-Ստեփանակերտ) հատվածում սահմանային փոխադարձ հստակեցումները կարող են իրավական հիմք հանդիսանալ Ադրբեջանի Հանրապետության համար՝ սահմանի այդ հատվածում Ադրբեջանի Ազգային անվտանգության ծառայության սահմանապահ զորքերի ուղեկալ, մաքսային հսկողության կետ և ոստիկանական հենակետ տեղադրելու համար, որով կսահմանափակի կամ կարգելվի Հայաստանի Հանրապետության անձնագրով (այդ թվում Արցախի Հանրապետության քաղաքացիների) մուտքը Արցախի Հանրապետություն, ինչպես ներկա պահին դա այլևս իրականություն է Երևան-Մեղրի միջպետական նշանակության ավտոճանապարհի Գորիս-Կապան, Կապան-Ճակատեն և այլ հատվածներում։

Ձեր կենսագրությունը վկայում է, որ Դուք որևէ կուսակցության անդամ չեք հանդիսանում, իսկ փոխվարչապետի պաշտոնում առաջին անգամ նշանակվել, այնուհետև վերանշանակվել եք՝ Ձեր մասնագիտական և անձնական որակների գնահատման արդյունքում։ Քաղաքական նման պատասխանատու բեռ ստանձնելը, մեր կարծիքով, չի բխում Ձեր կարգավիճակից, էությունից, սակայն կարող է առաջ բերել ծանրագույն հետևանքներ՝ նաև Ձեզ համար։

Այս և այլ ծանր հետևանքներ առաջացնող ռիսկերից խուսափելու, ենթադրյալ ապօրինություններ թույլ չտալու և հայ ժողովրդի համար ճակատագրական բացասական որոշումների ընդունման գործընթացից հեռու մնալու համար, առաջարկում ենք Ձեզ հրաժարական ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի նախագահի, իսկ դրա անհնարինության դեպքում, ՀՀ փոխվարչապետի պաշտոնից։

ԷԴԳԱՐ ՂԱԶԱՐՅԱՆ
Հայաստանի Հանրապետության
արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար,
Տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ
30, մայիսի 2022թ․»