Դեկտեմբերի 8-10-ը Ղրղզստանի մայրաքաղաքում տեղի է ունեցել Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստը: ԵԱՏՄ առաջնորդների գագաթնաժողովն անցել է բարդ աշխարհաքաղաքական իրավիճակի և միության հինգ անդամներից երկուսի նկատմամբ խիստ պատժամիջոցների ճնշման ֆոնին։ Նման համատեքստը դարձել է միության համար լուրջ փորձություն միավորման համար, որը, ի հեճուկս ամեն ինչի, շարունակում է ապրել և փորձում է ընդլայնել կապերն ու մեծացնել առևտրի ծավալները։
Ակնհայտ է, որ ռուս-ուկրաինական պատերազմն իր շտկումներն է մտցրել ԵԱՏՄ գործունեության մեջ։ Հավաքական Արևմուտքի կողմից Ռուսաստանի նկատմամբ սահմանված պատժամիջոցային սահմանափակումները էականորեն ազդել են մասնակից երկրների տնտեսական համագործակցության դինամիկայի վրա։
Հաշվի առնելով միավորման մասնակիցների միջև հարաբերությունների վատթարացումը՝ ենթադրություններ են առաջացել Եվրասիական տնտեսական միության հնարավոր փլուզման մասին։ Միջազգային պատժամիջոցները ուժեղ հարված են հասցրել ամբողջ Միության տնտեսությանը՝ փլուզելով մասնակից երկրների ազգային արժույթները և ռեկորդային կերպով ցրելով գնաճը։
Նման բարդ համատեքստը միավորման մասնակիցներին ստիպում է արագ փնտրել համագործակցության նոր ձևաչափեր և երրորդ երկրների հետ հաղորդակցության ուղիներ։
Չնայած դրան, պատմականորեն ձևավորված առևտրատնտեսական հարաբերությունները թույլ չեն տալիս արմատապես դադարեցնել և «մեկ ակնթարթում» փլուզել գործող տարածաշրջանային նախագծերը։ Բոլոր տարաձայնությունների և ծանրացուցիչ հանգամանքների պայմաններում ինտեգրումն, այնուամենայնիվ, աշխատում է և բերում է իր արդյունքները։
Դա հիանալի հասկանում է նոր յոթամյա ժամկետով ընտրված Ղազախստանի նախագահ Տոկաևը։ Որպես փորձառու դիվանագետ և բանակցող՝ նա հստակ գիտի, թե ինչպես խաղալ դժվարին պայմաններում՝ պահպանելով հավասարակշռությունը։ Հետևաբար, նա դառնում է առանցքային այս խաղում, ըստ նոր կանոնների։
Վերջին տարում ԵԱՏՄ-ում դրական գործընթացների լոկոմոտիվը, ակնհայտորեն, Ղազախստանն է, որպես հազվագյուտ խաղացող, որն այսօր նորմալ հարաբերություններ է պահպանել տարածաշրջանում և նրա սահմաններից դուրս աշխարհաքաղաքական կոմբինացիաների բոլոր մասնակիցների հետ։
«Առևտրում և տնտեսությունում աճի նոր կետեր գտնելու հարցում կարող են օգնել միայն ժամանակին և համարձակ որոշումները։ Ղազախստանի սահմանամերձ շրջաններում արտադրանքի իրացման ժամանակակից և արդյունավետ ենթակառուցվածքի ձևավորման համար ստեղծվում է առևտրային հանգույցների համակարգ ամբողջ եվրասիական տարածքի համար», - հայտարարել է Տոկաևը Ռուսաստանի հետ միջսահմանային երկկողմ համագործակցության վերջերս կայացած համաժողովում։
Նոր մոտեցումներով Ղազախստանի նախագահը հասկանում է, օրինակ, ԵԱՏՄ հնարավորությունների զուգակցումը անդրազգային միջանցքների ներուժի հետ «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ»նախաձեռնությունների և «Հյուսիս – Հարավ» երթուղու շրջանակներում։ Դա «եվրասիական հնգյակի» երկրներին արտահանման ավելացման և երկրների հետ համատեղ արտադրական շղթաների «գոտու»ձևավորման, արժութաֆինանսական և ներդրումային համագործակցության, ինչպես նաև թվային ոլորտում փոխգործակցության բոլորովին նոր հեռանկարներ է բացում։
Այդ հարցը հենց Բիշքեկում են քննարկել։ Գագաթնաժողովի օրակարգում են եղել նաև գազի միասնական շուկայի հնարավորությունները, ներքին առևտրում մնացած խոչընդոտների վերացումը, ԵԱՏՄ շրջանակներում խոշոր կոոպերացիոն նախագծերի ֆինանսավորումը և երրորդ երկրների հետ ազատ առևտրի նոր գոտիները: ԵԱՏՄ-ում համագործակցության համար գերակա արտասահմանյան գործընկերների ցանկում են հայտնվել Չինաստանը, Հնդկաստանը, Եգիպտոսը, Վիետնամը, ԱՄԷ-ն, Բրազիլիան, Ինդոնեզիան, Մեքսիկան, Թուրքիան և Ուզբեկստանը:
Ուզբեկստանին արժե առանձին անդրադառնալ։ Երկիրը 2020 թվականին ստացել է դիտորդի կարգավիճակ կազմակերպությունում և այդ ժամանակվանից համակարգված խորացնում և ընդլայնում է համագործակցությունը ԵԱՏՄ գործընկերների հետ։ Վերջին նախաձեռնություններից, որոնք արդեն ակտիվորեն քննարկում է փորձագիտական հանրությունը, Ղազախստանի, Ռուսաստանի և Ուզբեկստանի «եռակի գազային միության»հնարավոր ձևավորումն է։
Ինչպես կարծում են տնտեսագետները, «գազային նախաձեռնությունը» կարող է օգուտ բերել ոչ միայն այս երեք երկրներին, այլև հեռանկարում ամբողջ ԵԱՏՄ-ին՝ միասնական էներգետիկ շուկայի ձևավորման և ինտեգրացիոն միավորումում նոր գործընկերների ներգրավման միջոցով։
Թվարկված բոլոր կետերը կազմում են այն հարցերի ոչ ամբողջական ցանկը, որոնք դրված էին Բիշքեկում գագաթնաժողովի օրակարգում։ Բայց արդեն միայն դրանք բավարար են հասկանալու համար, որ Եվրասիական տնտեսական միության պետություններն ուղղված են ոչ միայն համագործակցության շարունակմանը, այլև ընդլայնմանը՝ ի հեճուկս բոլոր հանգամանքների և բացասական կանխատեսումների։
Մինուսներ, իհարկե, կարելի է գտնել ամեն ինչում։ Անշուշտ, ԵԱՏՄ անդամակցության մեջ դրանք կգտնվեն յուրաքանչյուր մասնակցի համար։ Ավաղ, հենց այսպես է աշխատում ինտեգրացիան. դուք զոհաբերում եք քիչը՝ ավելին ստանալու համար:
Եվ, հաշվի առնելով, այսօր ստեղծված աշխարհաքաղաքական և տնտեսական հանգամանքների ողջ սպեկտրը, պետք է ասել, որ ԵԱՏՄ-ի այլընտրանքները, որոնք նույն մասշտաբով հնարավորություն կապահովեին հետխորհրդային տարածքում կոոպերացիայի համար, պարզապես չկան։
Իսկ դա նշանակում է, որ մասնակից երկրները պետք է պայմանավորվեն, փնտրեն այդ նույն «աճի նոր կետերը» և ընդունեն այդ նույն «ժամանակին և համարձակ որոշումները», որպեսզի ոչ միայն գոյատևեն, այլև հաջողության հասնեն միջազգային կարգի նոր պատկերում։
Եվ դա, իհարկե, պետք է արվի համատեղ
Աշոտ Սարգսյան, քաղաքագետ
17:33
17:15
14:18
14:05
13:44
13:32
13:25
12:45
12:36
12:22
12:06
11:16
10:33
10:04
09:04
17:46
17:39
17:22
17:07
16:44
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
09:13
09:01
09:45
09:33
09:17
09:01
