Բրիտանական գաղութատիրությունը 21-րդ դարում

12.04.23 | 12:48

Մենք հիշում ենք մարտ ամիսը Վրաստանում՝ լայնածավալ բողոքի ցույցերի ժամանակ։ Ժողովրդի վրդովմունքի պատճառ է դարձել Վրաստանի խորհրդարան ներկայացված օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի նախագիծը։ Այս օրինագիծը նախատեսում է օտարերկրյա պետությունների շահերի լոբբիստներ հանդես եկող և դրսից գումարներ ստացող հասարակական կազմակերպությունների և լրատվամիջոցների պարտադիր գրանցում։ Իր հիմքում այս օրենքը թույլ է տալիս պաշտպանել պետությունը արտաքին միջամտությունից և կենսական նշանակություն ունի ցանկացած ինքնիշխան ազգի համար: Նմանատիպ պրակտիկա օրենսդրական մակարդակով կիրառվում է ԱՄՆ-ում, Ռուսաստանում, Մեծ Բրիտանիայում և մի շարք այլ երկրներում։ Հատկանշական է, որ ԱՄՆ-ում օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքն ընդունվել է դեռ անցյալ դարի հեռավոր 30-ականներին։

Ուրեմն ինչու՞ այդ օրինագիծը առաջացրեց վրաց բնակչության նման բուռն արձագանքը: Իսկ ինչո՞ւ է արևմտյան հանրությունը քննադատում Վրաստանի ղեկավարության այս որոշումը, թեև չի ընդունում իր՝այլ երկրի ներքին գործերին միջամտությունը։ Փորձենք դա պարզել:

Առաջիններից մեկը, ով մտահոգություն հայտնեց վրացական օրենսդրական նախաձեռնության վերաբերյալ, Վրաստանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Մարկ Քլեյթոնն էր։

«Մեծ Բրիտանիան խորապես մտահոգված է առաջարկվող օրինագծի առնչությամբ և կոչ է անում Վրաստանի կառավարությանը հաջորդ քայլերը քննարկելիս հաշվի առնել քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների, ԶԼՄ-ների և միջազգային գործընկերների արձագանքները», - գրել է նա մարտի 1-ին:

Բայց, չնայած «արևմտյան գործընկերների» զգուշացումներին, մարտի 7-ին վրացի պատգամավորներն առաջին ընթերցմամբ ընդունեցին «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի նախագիծը։

Եվ հետո սկսվեց իրական մղձավանջը: Թբիլիսիում անմիջապես սկսվեցին հանրահավաքներ, որոնք, ի դեպ, խաղաղ անվանել չի կարելի՝ կիրառվել են ծխային ռումբեր, քարեր և նույնիսկ մոլոտովի կոկտեյլներ։

Զուգահեռաբար, անկարգությունների սկզբին, մի շարք արևմտյան հասարակական կազմակերպություններ լքում են «Բաց կառավարման հարցերով մշտական խորհրդարանական խորհրդի»

խորհրդատվական խումբը։ Չորս տեղական ոչ կառավարական կազմակերպություններ՝ Տեղեկատվության ազատության զարգացման ինստիտուտը (IDFI), Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլը - Վրաստան, Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտը (ՔՀԻ) և Վրաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիան (ԳԻԼԱ) հայտարարել են Մշտական խորհրդարանական խորհրդի բաց խորհրդատվական խմբից դուրս գալու մասին:«Այս ձևաչափով խորհրդարանական մեծամասնության հետ համագործակցության հեռանկարներ այլևս չենք տեսնում և դադարեցնում ենք անդամակցությունը խորհրդատվական խմբին»,- ասացին նրանք։

Ժողովրդական վրդովմունքի գագաթնակետին յուրաքանչյուրը՝ այսպես կոչված «Ազատ համայնքը» հարկ համարեց բացասական համատեքստում խոսել այս օրինագծի մասին, ինչպես նաև մղել ավելի վճռական գործողությունների։ Օրինակ՝ Transparency International Georgia (TIG) ,Վրաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիա (ԵԼԱ), Արդար ընտրությունների և ժողովրդավարության միջազգային հասարակություն (ISFED),Վրաստանի դեմոկրատական նախաձեռնություն (GDI),Բաց հասարակության հիմնադրամը (OSGF) և մյուսները բացահայտորեն արտահայտել են իրենց դժգոհությունը կառավարության կողմից պետությունը արտաքին ազդեցությունից պաշտպանելու փորձի վերաբերյալ։

Առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում այն փաստը, որ որոշ ժամանակ անց պաշտոնական այցով Վրաստան է ժամանել Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի, համագործակցության և զարգացման հարցերով պետքարտուղար Ջեյմս Քլևերլին։ Բացի Վրաստանի կառավարության ներկայացուցիչների հետ պաշտոնական հանդիպումներից, Ջեյմս Քլեվերլին նաև հանդիպել է ոչ կառավարական հատվածի ակտիվիստների հետ, որտեղ նա կենտրոնացել է «ուժեղ քաղաքացիական հասարակության և ազատ լրատվամիջոցների կարևորության վրա, ժողովրդավարության գործունեության համար»:

Բրիտանացի դիվանագետը զրույց է ունեցել Արդար ընտրությունների և ժողովրդավարության միջազգային ընկերության (ISFED) գործադիր տնօրեն Նինա Դոլիձեի հետ։ Ժողովրդավարության կողմնակիցները մանրամասն քննարկել են զանգվածային ցույցերի պատճառները և համաձայնել, որ օրինագիծը «ռուսական» է, և «Ռուսաստանի ազդեցությունն» է, որ այդքան զայրացրել է զանգվածներին։

Ի՞նչը դուր չեկավ Վրաստանի հասարակ քաղաքացիներին՝ ազգային շահերը պաշտպանող օրենքում։

Եթե փորձեք հասկանալ ստեղծված իրավիճակը, ապա պարզ երևում է, որ անկարգությունների հրահրողները եղել են ընդդիմության ներկայացուցիչներն ու քաղաքացիական ակտիվիստները, ովքեր իրենց հետ տարել են քաղաքական չեզոք դիրքորոշում ունեցող քաղաքացիների։ Այնուամենայնիվ, երրորդ անձանց շահագրգռվածության փաստը շատ ցուցիչ է։ Դրա վառ օրինակն են բրիտանացի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հայտարարություններն ու այցելությունները, վրացական ՀԿ-ների ու բրիտանական գերատեսչությունների ու նրանց հետ փոխկապակցված միջազգային կազմակերպությունների զգույշ աշխատանքն ու ֆինանսավորումը։ Նրանց գործողությունների և Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունների միջև հստակ օրինաչափություն կա։ Ամբողջ պետությունն իր վերահսկողությունից դուրս թողնելու չկամությունը մարմնավորվում է հասարակական կարծիքի ցինիկ մանիպուլյացիայի մեջ՝ ամենաակտիվ բողոքի զանգվածի ձևավորման միջոցով, որն ունակ է ուղղակի հրահանգով արմատական գործողություններ ձեռնարկել։

Վրաստանում «գունավոր հեղափոխության» փորձը հաջող է իրականացվել. Ի՞նչ է նա մեզ ասում: Ի՞նչ կարող է դա նշանակել Հայաստանի համար։ Իմ կարծիքով, մարտյան իրադարձությունները ազդանշան են տալիս թե՛ Անդրկովկասյան տարածաշրջանին, թե՛ ողջ հետխորհրդային տարածքին, որ իրենց երկրների քաղաքացիների կողմից ընտրված կառավարություններն այլևս չեն կարող անկախ լինել արտաքին ազդեցությունից։ Վառ օրինակը Վրաստանն է՝ վրացական լրատվամիջոցներում թվեր հայտնվեցին, թե որքան գումար է փոխանցվել վերջին տարիներին։

Վառ օրինակը Վրաստանն է։ Վրացական լրատվամիջոցներում թվեր են հայտնվել, որոնք ցույց են տալիս, թե որքան գումար է փոխանցվել վերջին տարիներին բրիտանական գործակալությունների և հարակից միջազգային կազմակերպությունների կողմից՝ ՀԿ-ներին աջակցելու համար: Այդ միջոցների մեծ մասը գալիս է արևմտյան դրամաշնորհներով, մասնագիտորեն մշակում են այն ձեռնարկները, որոնք նրանց տրամադրում են «դեմոկրատ ընկերները»։ Իսկ ինչպե՞ս ստացվեց։ Թվում է՝որտե՞ղ է գտնվում Մեծ Բրիտանիան: Արժե լրջորեն մտածել, քանի որ մեր երկրում չկա օրենք, որը կարգավորում է դրսից ֆինանսավորվող ոչ առևտրային կազմակերպությունների գործունեությունը։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ Հայաստանում հասարակական-քաղաքական գործիչների մի զգալի մասն այս կամ այն կերպ կապված են արտասահմանյան հիմնադրամների հետ։ Օրենքի այս բացը թույլ է տալիս բրիտանական ՀԿ-ների հետ փոխկապակցված պետական այրերին բացահայտորեն առաջ տանել արևմտամետ շահերը՝ անկախ Հայաստանի քաղաքացիների նկրտումներից։ ՀԿ-ները որպես ազդեցության ինստիտուտ օգտագործելու օրինակներից է Երևանի մամուլի ակումբը (ypc.am): Հատկանշական է, որ այս կազմակերպությունն ամեն տարի ֆինանսական հաշվետվություններ է տրամադրում ինտերնետում։ Զեկույցում մանրամասն ներկայացված են շահագրգիռ կողմերի բոլոր ֆինանսական հոսքերը՝ (դրամաշնորհներ, նվիրատվություններ): Օրինակ՝ 2021 թվականին զարգացման նախարարությունը, Մեծ Բրիտանիայի ԱԳՆ-ի հետ համատեղ 7 779 350 դրամի չափով դրամաշնորհ է հատկացրել։ 2022 թվականին հատկացրել են 1 013 650 ՀՀ դրամ գումար։ Ո՞ւր են գնում այս գումարները: Արժե մտածել...

ՔՊ-ում դեմոկրատիան ընկալվում է միայն որպես ընտրությունների մեխանիկա. Սուրենյանց

Magnis.news

երկ

երք

չրք

հնգ

ուրբ

շբթ

կրկ

Բրիտանական գաղութատիրությունը 21-րդ դարում

ՔՊ-ում դեմոկրատիան ընկալվում է միայն որպես ընտրությունների մեխանիկա....

Սյունիքի պարեկները ձերբակալել են ապօրինի փայտանյութ տեղափոխող վարորդին․ նրա մոտ հայտնաբերվել է...

Ալեքսանդր Կոչուբաևը քիչ անց ազատ կարձակվի կալանքից և շուտով կգտնվի կնոջ...

Աննա Վարդապետյանը ստացել է Ալեքսանդր Կոչուբաևի փաստաբանի դիմումը. քննարկման փուլում...

Ցուցիչ է, երբ ՔՊ-ականները միաբերան դատապարտում են մարդու անձնական կյանք մտնելը, բայց բոլորով...

17-րդ անգամ «ՌեԱ»-ն Հայաստան բերեց անիմացիայի լավագույն դեմքերին. հայտնի են...

Էկոնոմիկայի և բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունների ծախսերը կկրճատվեն․...

Անձը 105 դրվագ գործողություններով տարբեր չափի գումարների հափշտակություն է...

Բոլիվիայում ավտոբուսի ժայռից ընկնելու հետևանքով 16 մարդ է...

2026 թվականին նախատեսվում է ՀԾԿՀ-ին 1,2 մլրդ դրամ հատկացնել․ Ֆինանսների...

Որևէ պետության հետ դաշինք կամ միություն կազմելու կոչը ՉԻ կարող համարվել հանցագործություն. Գոհար...

Թուրքիայում երկրաշարժից տուժածների թիվը հասել է 19-ի

Գործ ունենք ապօրինության հետ. հակված եմ մտածելու, որ այդ տեսագրություններն արվել են պետական...

«Զավիկի ղարս»-ի եվս մեկ մասնաճյուղի արտադրական առանձին գործառույթը կասեցվել...

Պարտադիր ժամկետային ծառայության կրճատման փոխարեն նորմալ կառավարությունն այդ ուղղությամբ...

3-ամյա Տիգրանը կորել է տան մոտակայքից

«Ժողովուրդ». Փաշինյանն արդյունքից շատ դժգոհ է

«Ժողովուրդ». ԱՄՆ-ում ՀՀ դեսպան Նարեկ Մկրտչյանի եղբորը կրկին հարցաքննել...

«Իրավունք». «Այ էդ մի հարցում մենք չկանք». ՔՊ–ականների պատասխանը՝...

«Փաստ». Րաֆֆի Հովհաննիսյանը նորից ակտիվանո՞ւմ է

Հայկական մամուլ

«Ժողովուրդ». Փաշինյանն արդյունքից շատ դժգոհ է

«Ժողովուրդ». ԱՄՆ-ում ՀՀ դեսպան Նարեկ Մկրտչյանի եղբորը կրկին հարցաքննել...

«Իրավունք». «Այ էդ մի հարցում մենք չկանք». ՔՊ–ականների պատասխանը՝...

«Փաստ». Րաֆֆի Հովհաննիսյանը նորից ակտիվանո՞ւմ է

«Հրապարակ». ՔՊ–ում շտապում են. թիմում կասկածներ կան, որ Փաշինյանն արտահերթի է...

«Ժողովուրդ».Հակակոռուպցիոն կոմիտեի ներկայացուցիչները ԿԳՄՍ նախարարություն են այցելել․Ժաննա...

«Հրապարակ».Փաշինյանը ցնցումների մեջ է ընկել. ՆԳՆ նախարարից դժգոհ մնալու ևս մեկ առիթ. նրան...

«Հրապարակ». Աջապահյանի համար նախկինում իրեն պատեպատ էր տալիս, հիմա՝...

«Հրապարակ». Սկսել են եկեղեցու «արտգործնախարարից»

«Հրապարակ». Փաշինյանը հերթական անգամ ցնցումների մեջ է ընկել՝ տեսնելով Գյումրու...

«Ժողովուրդ». Վերջին ամիսների սոցհարցումներում նկատվում է Տիգրան Ավինյանի վարկանիշի...

«Հրապարակ». Հակաեկեղեցական արշավի շրջանակներում համագործակցում են օտարերկրյա կազմակերպության հետ....

«Ժողովուրդ». Հայկական լեռնաշխարհը թուրքական համարողը նշանակվել է Մանկավարժականի ռեկտորի...

«Հրապարակ». Բարձրացրել են դաշինքների անցողիկ շեմը. այն սահմանվել է 8,4–10...

«Ժողովուրդ». Խաչ եւ իշխանություն. Կաթողիկոսը պատրաստ է կալանավայրից կառավարել...

«Հրապարակ». Ռուբինյանը նպատակ ունի զբաղեցնել ԱԺ նախագահի պաշտոնը. Ալենի աթոռի վրա այլ աչքեր էլ...

«Ժողովուրդ». Ոստիկանությունում դժգոհության ալիք կա. կոկորդներին է հասել. Պրակտիկա եւ...

«Իրավունք». Փնտրվում են «կռիսներ». «Հարկ եղած դեպքում ժուչոկներ դրեք, որ հասկանանք՝ ով ում...

«Փաստ». Իշխանության հակաքարոզչական «գործիքներն» էլ են լավ...

«Հրապարակ». Զեկույցի ոդիսականը չի ավարտվում. Վլադիմիր Վարդանյանն է...

«Իրավունք». «Տուշոնկա» օպերացիային երանի են տալու, էլ սեքս-սկանդալ, էլ ալան-թալանի...

«Ժողովուրդ». Կաթողիկոսի գահակալության օրը գահընկեցության պլան է...

«Ժողովուրդ». Դատավոր Դոլմազյանի ապտակը՝ քննչական մարմնին եւ...

«Հրապարակ». ՔՊ–ի դիմակի տակ «ընդդիմադիրներ» են...

«Իրավունք». Ինչու Հովիկ Աղազարյանը չի միանում իմպիչմենտի...

«Հրապարակ». Լիլիթ Գալստյանին արգելել են մեկնել...

«Ժողովուրդ». Ֆուտբոլային անարխիա. ՀՖՖ ղեկավարությունը անգործության է...

«Հրապարակ». Կարեն Կարապետյանը՝ իշխանության թիրախում

«Ժողովուրդ». ՔՊ-ի քաղաքական «որսաշրջանը» սկսվել է. թիրախում են...

«Հրապարակ». Հրահանգ է իջեցրել «օրորոցում խեղդել»

«Ժողովուրդ». Խոսքի ազատությունը՝ դատախազական խոշորացույցի տակ. Վարչապետի...

«Ժողովուրդ». Երրորդ անգամ ժամկետը երկարեցնելով՝ Սամվել Կարապետյանին կպահեն կալանքի տակ. նոր...

«Հրապարակ». Նախկին ՔՊ–ական պատգամավոր Աննա Կարապետյանը՝ Թաթոյանի...

«Փաստ». Խանգարում են կուսակցություն բացել, առաջարկել են՝ «բրասլետը հանել», միայն թե հեռանա...

«Հրապարակ». Ընդդիմադիր համայնքապետերին զրկում են պաշտպանվելու...

«Փաստ». Վերարտադրվելու համար Փաշինյանը պատրաստ է կատարել Արևմուտքի, Էրդողանի ու Ալիևի ցանկացած...

«Ժողովուրդ». ՔՊ-ի երիտասարդ թևը Անդրանիկ Քոչարյանին իր ժամկետանց զեկույցով հանդերձ ուղարկեց...

«Հրապարակ». Դրոշի փոխարեն՝ գունավոր կտորներ. Մեխակյանը վախեցել է, որ դրոշը դուր չի գա...

«Ժողովուրդ». Բանտ՝ կրկնակի փակ ռեժիմով. Վալոդյա Գրիգորյանի սպանության կասկածյալները մեկուսացված...

«Հրապարակ». Սամվել Բաբայանը տարբեր ուժերի առաջարկություն է...

«Հրապարակ». Նիկոլ Փաշինյանը կոտրեց Ջալալ Հարությունյանի...

«Ժողովուրդ». Իրավապահները չեն զսպում քրեածին իրավիճակը Փարաքար համայնքում. նոր...

«Իրավունք». Հոկտեմբերին մեկնարկելու է Վեհափառի դեմ արշավը. ովքե՞ր են այդ արշավի...

«Փաստ». Որոշումը կայացրել էին ու ընկել կրակը. ինչո՞ւ է ստիպված հետքայլ անում...

«Փաստ». Գյումրու տոնը՝ քաղաքական բևեռացման ու սուր հակամարտության...

«Իրավունք». Կրքերը եռում են Էջմիածնում. Ովքե՞ր են ՔՊ թեկնածուի «թեւերը»...

«Իրավունք». Նիկոլն իր մուրճը սկսել է ճոճել. թիրախում հայտնվելու են հատկապես Գեղարքունիքի եւ...

«Իրավունք». «Խելքդ գլուխդ հավաքի, կամ...». Ինչո՞ւ ազատման դիմում գրեց Ավինյանի մամուլի...

«Հրապարակ». Վարդան Ղուկասյանի դեմ քրգործ կհարուցվի՞. իշխանություն խլելու սցենարն են...

«Հրապարակ». Իմպիչմենտի գործընթացի շուրջ բանակցություններ են...