Ալմաթիի հռչակագրի դեմոնիզացնելը շատ վտանգավոր է. Նիկոլ Փաշինյան

11.09.23 | 23:46

2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը չէր կարող որեւէ կերպ չեղարկել 1991-ի Ալմաթիի հռչակագիրը: Այս մասին Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում նշեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ անդրադառնալով օրերս ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարություններին: Իսկ Լավրովը հայտարարել էր, որ Պրահայում Հայաստանի իշխանությունն Ադրբեջանի հետ եկել է համաձայնության՝ հղում անելով Ալմաթիի հռչակագրին, որ ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, այդ թվում Լեռնային Ղարաբաղը, եւ հիմա ՌԴ-ն ասում է, որ դա բերեց որոշակի փոփոխության եւ դա է պատճառը, որ Ադրբեջանը փակել է Լաչինի միջանցքը, հետեւաբար դրա պատասխանատուն Հայաստանն է, ոչ թե Ռուսաստանը:

«Ալմաթիի հռչակագիրը ստորագրվել է 1991-ին, նախկին խորհրդային բոլոր հանրապետությունների կողմից, բացի Բալթյան երկրների: Այդ հռչակագիրը ՀՀ խորհրդարանի կողմից վավերացվել է 1992-ի փետրվարին: Այսինքն փորձ անել Ալմաթիի հռչակագրին հղում անելը ներկայացնել որպես որեւէ նոր գործոն կամ նոր հանգամանք, որը վատթարացրել է Հայաստանի կամ ԼՂ-ի իրավիճակը, այնքան էլ ճիշտ չէ, որովհետեւ Ալմաթիի հռչակագիրը այս ընթացքում եղել է եւ շարունակում է մնալ ՀՀ օրենսդրության անբաժանելի մասը: Մենք հղում ենք արել մեր օրենսդրությանը եւ դա համարել արտառոց մի բան, առնվազն ճիշտ չէ:

Ավելին, ես ուզում եմ ասել նաեւ, որ մայիսի 14-ին տարածքների նշումով փոխադարձ տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու մասին պայմանավորվածության, որեւէ կերպ չի հակասում Հայաստանի՝ 1991-ին Ալմաթիի հռչակագրի ստորագրման պահին վարած քաղաքականությանը: Եթե մենք վերադառնանք 1991. Ալմաթիի հռչակագրի ստորագրումից հետո Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հայտարարությանը այդ առնչությամբ, կտեսնենք, որ նա ասում է, որ ռուսական ինքնավարությունների մոդելը այն է, ինչ մենք ուզում ենք ԼՂ-ի համար:

Մեր ընդդիմախոսները ասում են՝ ինչու մենք հղում չենք անում Ալմաթիի հռչակագրի ընդունման ժամանակ Հայաստանի ԱԺ-ի արած վերապահումներին: Այդ վերապահումները հրապարակային են, բայց դրանք որեւէ բան իմ ասածի մեջ չեն փոխում: Ալմաթիի հռչակագրի դեմոնիզացնելը շատ վտանգավոր է, որովհետեւ դե յուրե եւ ինչ-որ տեղ դե ֆակտո Հայաստանը եւ հետխորհրդային մյուս պետությունները անկախություն ստացել են նաեւ Ալմաթիի հռչակագրով:

Մյուս կողմից մենք ասել ենք, որ ԼՂ հայության իրավունքներն ու անվտանգությունը կարեւոր են եւ առանցքային են տարածաշրջանում խաղաղություն եւ կայունություն հաստատելու ջանքերի ուղղությամբ»,-հայտարարեց Փաշինյանը:

Դիտարկմանը, որ ռուսական կողմն ասում է, որ իրենք բերել էին Խովաեւի պլանը, որով ԼՂ կարգավիճակը հետաձգվում էր, հիմա նրանք ասում են՝ դուք այս որոշումով մեզ զրկեցիք այդ քաղաքականությունը վարելուց, երկրորդ, եթե մենք ճանաչում ենք Ղարաբաղն Ադրբեջանի մաս, իրենք էլ Լաչինում անում են այն, ինչ պետք է անեն, դուք չթողեցիք, որ մենք պաշտպանենք ԼՂ-ն, Փաշինյանն ասաց. «Առաջին արձանագրումը այն է, որ Պրահային արձանագրությունը ձեռք է բերվել այն արձանագրումից հետո, երբ արձանագրվել է, որ ՌԴ-ի այդ առաջարկությունն այլեւս ակտուալ չէ, որովհետեւ Ադրբեջանը մերժել է այն եւ ՌԴ-ն այդ մերժման բերումով այլեւս հիմքեր չունի պնդելու այդ առաջարկությունը: Երկրորդ, երբ այդ առաջարկությունը եղել է, դրանից առաջ ՌԴ-ն երկու անգամ առնվազն ամենաբարձր մակարդակներում արձանագրել է, որ ԼՂ-ն միջազգայնորեն Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակներում է: Երրորդը, Պրահային պայմանավորվածությունը եւ որեւէ պայմանավորվածություն չեն չեղարկել 2020-ի նոյեմբերի9-ի եռակողմ հայտարարությամբ կողմերի պարտավորությունները:

Այսինքն պետք է անդրադառնալ մի հարցի՝ արդյոք նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունն ուժի մեջ է, թե ոչ: Ակնհայտորեն ուժի մեջ է, եւ նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չէր կարող որեւէ կերպ չեղարկել 1991-ի Ալմաթիի հռչակագիրը:

Լաչինի միջանցքը նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ հաստատված ինստիտուտ է եւ այնտեղ սահմանված են կողմերի իրավունքներն ու պարտավորությունները: Այդ հայտարարությունն ուժի մեջ է, եւ այդ ուժի մեջ մնալը կապ չունի ոչ Ալմաթիի հռչակագրի, ոչ էլ 2022-ի հոկտեմբերի 6-ի պայմանավորվածության հետ»: