Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ողբերգությունը չի կարելի անտեսել. Bloomberg

29.09.23 | 21:12

Անցած շաբաթվա ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի վիճելի տարածքում երկարատեւ հակամարտությունը վերածվել է ողբերգության։ Ավելի քան 70,000 էթնիկ հայեր լքել են տարածաշրջանը, ինչը մտավախություն էառաջացնում, որ Ադրբեջանի կառավարությունը լայնամասշտաբ էթնիկ զտումների արշավ է իրականացնում: Արևմտյան առաջնորդները բարոյական և ռազմավարական շահ ունեն՝ աղետին արձագանքելու և դրա տարածումը կանխելու հարցում, գրում է Bloomberg-ը։

«Լեռնային Ղարաբաղի ճգնաժամը չպետք է անտեսվի։ Սա արդեն իսկ ապակայունացնում է տարածաշրջանը, որը համաշխարհային էներգիայի մատակարարման կենսական և աճող աղբյուր է: Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև լարվածության աճը կարող է սաստկացնել սահմանային փոխհրաձգությունները և սպառնալ Հայաստանի ինքնիշխանությանը՝ դեպի Արևմուտք կողմնորոշված ժողովրդավարությանը՝ Եվրոպայի և Ռուսաստանի դռան շեմին: Թեև Արևմուտքը չի կարող միջամտել յուրաքանչյուր հեռավոր հակամարտության, էթնիկ զտումների դեմ չդիմակայելն ուղերձ կհղի այնպիսի երկրներին, ինչպիսիք են Ռուսաստանը և Չինաստանը, որ ռազմական ագրեսիան և միջազգային նորմերի խախտումները կմնան անպատիժ:

Սեպտեմբերի 19-ին ադրբեջանական բանակը հաջող ռազմական գործողություն ձեռնարկեց՝ տարածքը մեկընդմիշտ հետ գրավելու համար. լուծարվեցին դրա ինքնակառավարման մարմիններն ու հիմնարկները։ Իրավապաշտպան կազմակերպությունը նախազգուշացրել է, որ Ադրբեջանը կարող է օգտագործել այս հնարավորությունը՝ բոլոր հայերին դուրս մղելու Լեռնային Ղարաբաղից, մի տարածք, որը նրանք համարում են իրենց պատմական հայրենիքը: Դատելով նշանների մեծ մասից՝ դա արդեն տեղի է ունենում. ավելի քան 120,000 հոգուց բաղկացած տարածքի բնակչության առնվազն կեսը փախել է Հայաստան, և ենթադրվում է, որ տասնյակ մարդիկ մահացել են՝ փորձելով փախչել:

Այս հումանիտար աղետից բացի, ընդլայնվող ճգնաժամը բարդանում է Եվրոպայի կախվածությամբ՝ Ադրբեջանից բնական գազից, որն Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից հետո դարձել է էներգիայի հիմնական այլընտրանքային աղբյուրը: Դա կարող է նաև ուժեղացնել լարվածությունն Արևմուտքի և Թուրքիայի միջև, որը ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցն է, որն աջակցել է Ալիևի վերջին հարձակմանը և նրա ավելի լայն տարածքային հավակնություններին:

ԱՄՆ-ն և Եվրոպան չեն կարող իրենց թույլ տալ մնալ լուսանցքում։ Քանի որ Ադրբեջանը ստանձնում է անկլավի լիակատար վերահսկողությունը, արևմտյան առաջնորդները պետք է պնդեն, որ Բաքվի կառավարությունն ընդունի միջազգային խաղաղապահ ուժեր՝ պաշտպանելու մնացած խաղաղ բնակիչներին և ապահովելու անվտանգ տարանցումը նրանց համար, ովքեր ցանկանում են հեռանալ: Տարածաշրջանում հայկական հարուստ մշակութային ժառանգությունը պետք է պաշտպանված լինի հետագա ոչնչացումից։ Քանի որ ամենահավանական արդյունքն այն է, որ բոլոր կամ գրեթե բոլոր հայերը կլքեն երկիրը, անհրաժեշտ կլինի ավելացնել մարդասիրական օգնությունը, որպեսզի օգնի փախստականներին նոր կյանք գտնել հենց Հայաստանում: Արևմուտքը պետք է ճնշում գործադրի Թուրքիայի վրա, որպեսզի Ալիևին հասկացնի, որ միջազգային իրավունքը պետք է հարգվի, և որ Հայաստանի հետ սահմանները վերափոխելու ցանկացած միակողմանի փորձ կհանգեցնի պատժամիջոցների և այլ հետևանքների:

Ոչ մի երաշխիք չկա, որ ցանկացած արտաքին միջամտություն հաջող կլինի։ Բայց աշխարհը սովորել է, որ անուշադրությունը կարող է ավելի թանկ արժենալ»։