«Հերացի» վերլուծականը շարունակում է Հայաստանում և աշխարhում մահացության հիմնական պատճառ հանդիսացող ոչ վարակիչ հիվանդություններին նվիրված իր հրապարակումները: Այսօրվա թեման է չարորակ նորագոյացությունների հիվանդացության և տարածվածության ներկա իրավիճակի վերլուծությունը, իսկ հաջորդիվ կներկայացնենք քաղցկեղի կանխարգելման և բուժման վերաբերող տվյալներ:
«Չնայած կանխարգելման և բուժման ոլորտներում վերջին տարիների բազմաթիվ հաջողությունների` այսօր աշխարհում շարունակվում է քաղցկեղի տարբեր տեսակների առաջնային հիվանդացության աճը: Բարձր է մնում նաև մահացության մակարդակը: Ըստ Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպության տվյալների` տարեկան քաղցկեղներից աշխարհում շուրջ 10 միլիոն մարդ է մահանում, որը մահացության կառուցվածքում զբաղեցնում է 2-րդ տեղը: Տվյալները վկայում են, որ 2020թ.-ին աշխարհում առավել տարածված տեսակները եղել են կրծքագեղձի քաղցկեղը (2.26 մլն. դեպք), թոքի (2,21 մլն. դեպք), հաստ և բարակ աղու (1.93 մլն. դեպք), շագանակագեղձի (1,41 մլն. դեպք), մաշկի (ոչ մելանոման) (1,2 մլն. դեպք) և ստամոքսի (1,09 մլն. դեպք) քաղցկեղները: Երեխաների շրջանում յուրաքանչյուր տարի զարգանում է քաղցկեղի շուրջ 400.000 նոր դեպք: Չարորակ նորագոյացությունների առաջացման հիմնական ռիսկի գործոններից են ծխախոտի օգտագործումը, որն, ըստ տարբեր աղբյուրների, հանդիսանում է քաղցկեղներից մահացության մինչև 30%-ի պատճառ, և ինֆեկցիոն հիվանդությունները, որոնք չարորակ նորագոյացությունների 15-20%-ի պատճառն են: Քաղցկեղով հիվանդացությունը կտրուկ աճում է տարիքի հետ՝ հիվանդության որոշակի ձևերի զարգացման ռիսկի գործոնների կուտակման և տարիքի հետ բջիջների վերականգման մեխանիզմների արդյունավետության նվազման միտումների պատճառով։ Նպաստող գործոններից են նաև ալկոհոլի օգտագործումը, անառողջ սննդակարգը, ֆիզիկական ակտիվության ցածր մակարդակը և այլն: Քաղցկեղների տարածվածության և մահացության վերլուծությունը վկայում է, որ Հայաստանի տվյալները համադրելի են միջազգային ցուցանիշների հետ: 1985թ-ից. մինչև 2022թ.–ը ՀՀ-ում չարորակ նորագոյացությունների առաջնային հիվանդացության ցուցանիշի շուրջ 2 անգամ աճ է գրանցվել: Նույն ժամանակահատվածում ուռուցքաբանական հիմնարկներում դիսպանսերային հսկողության տակ գտնվող հիվանդների ցուցանիշը աճել է 3.8 անգամ: 2022թ.-ի դրությամբ, տղամարդկանց համեմատ, քաղցկեղի ընդհանուր տարածվածությունը կանանց շրջանում եղել է մի փոքր բարձր, ընդ որում, կանանց մոտ ցուցանիշների զգալի բարձր մակարդակը գրանցվել է 25-54 տարեկանների խմբում: 55 տարեկանից հետո բոլոր տարիքային խմբերում պատկերը փոխվում է` ավելի բարձր տարածվածության մակարդակ գրանցվում է տղամարդկանց շրջանում: Քաղցկեղի տեսակներից ՀՀ-ում 2022թ.-ին կանանց շրջանում, ըստ առաջնային հիվանդացության ցուցանիշների, առաջին չորս տեղերն են զբաղեցրել կրծքագեղձի քաղցկեղը, արգանդի մարմնի, արգանդի վզիկի և ձվարանի քաղցկեղները: Տղամարդկանց շրջանում` համապատասխանաբար շնչափողի, բրոնխների, թոքի, հաստաղու, ստամոքսի և կոկորդի քաղցկեղները: Ըստ ՀՀ մարզերի` 2022թ.-ին քաղցկեղի ընդհանուր տարածվածության ամենաբարձր ցուցանիշը գրանցվել է Երևանում (2213.0/100 000 բնակչի հաշվով), այնուհետև` Լոռիում (2305.9/ 100 000), Շիրակում (2077.7/100 000) և Կոտայքում` 1977.5 /100 000, իսկ ամենացածր ցուցանիշը գրացվել է Սյունիքում (1488.1/100 000) և Արմավիրում (1516.5/100 000): Աճել է նաև չարորակ նորագոյացություններից մահացությունը: Համաձայն ՀՀ Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակման, 2023թ.-ի առաջին կիսամյակում նորագոյացություններից մահացել է 2515 մարդ, որը կազմում է բոլոր մահերի 20.2%-ը: 1990-2022թթ. ժամանակահատվածում ՀՀ-ում տեղի է ունեցել մահացության ցուցանիշի 1.7 անգամ աճ (98.28-ից մինչև 171.33/100000 բնակչի հաշվով): Ամենաբարձրն է եղել 2022թ.-ի դրությամբ մահացության մակարդակը Լոռու մարզում (236.8/100000 բնակչի հաշվով), Շիրակում (211.4/ 100000), Տավուշում (202.8/100000): Ամենացածրը` Գեղարքունիքում (140.2/100000) և Արմավիրում (140.5/100000): Կանանց շրջանում քաղցկեղը վաղաժամ մահացության առաջին պատճառն է հանդիսացել, իսկ տղամարդկանց մոտ այն, ըստ վաղաժամ մահացության ցուցանիշի մակարդակի, միայն արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններին է զիջել: Չարորակ նորագոյացությունների հիվանդացության և տարածվածության ցուցանիշների տարբերությունները պետք է մանրամասն ուսումնասիրվեն` հնարավոր պատճառների բացահայտման և համապատասխան ծրագրերի իրագործման նպատակով, և այդ գործում էական դեր պետք է ունենա Քաղցկեղի ազգային ռեգիստրը, որի ամբողջական գործարկումը հնարավորություն կընձեռնի ամբողջական տեղեկատվություն հավաքագրել և վերլուծել` հիվանդության յուրաքանչյուր դեպքի համար: Ինչպես այլ ոչ վարակիչ հիվանդությունները, այդպես էլ քաղցկեղը դատավճիռ չէ, այն կարելի է հաղթահարել` վաղ հայտնաբերման հետազոտությունների և ժամանակին բուժում ստանալու միջոցով»,- նշված է վերլուծության մեջ, որը հրապարակված է ԵՊԲՀ-ի կայքում։
15:33
15:13
14:56
14:45
14:43
14:36
14:22
14:08
13:55
13:35
13:21
13:09
12:44
12:21
12:06
11:52
11:33
11:05
10:45
10:22
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | |
| 29 | 30 | ||||||
09:35
09:17
09:01
09:56
09:44
09:36
09:25
09:14
09:02
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:49
09:36
09:31
09:15
09:02
09:45
09:36
09:27
09:15
09:01
09:44
09:23
09:02
09:28
09:13
09:34
09:18
09:03
09:55
09:48
09:36
09:28
09:02
09:55
09:49
09:35
09:18
09:02
09:19
09:02
09:49
09:34
09:18
09:03
09:55
09:42
