Tert.am-ը «Միջազգային ճգնաժամային խմբի» հրապարակած զեկույցի շուրջ զրուցել է ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի քաղաքական գիտության պատմության և տեսության ամբիոնի դոցենտ Խաչիկ Գալստյանի հետ: Նրա խոսքով՝ կառույցի տրված գնահատականն օբյեկտիվ չի կարող լինել, քանի որ նրանք առաջնորդվում են քաղաքական շահերով:
- Պարո՛ն Գալստյան, «Միջազգային ճգնաժամային խմբի» հրապարակած զեկուցի համաձայն՝ Արցախի հանրապետությունում ավելի քան երբևէ սրվել է Ադրբեջանի հետ լայնածավալ ռազմական գործողությունների վտանգը: Որպես խոսքի ապացույց նշում են այն, որ 2017 թվականի սկզբին սահմանային լարվածությունը շարունակում է, որի արդյունքում էլ կողմերը զոհեր են ունենում: Որքանո՞վ է այս կառույցի գնահատական օբյեկտիվ:
- «Միջազգային ճգնաժամային խմբի» հրապարակած զեկույցին ես խիստ վերապահորեն եմ մոտենում և օբյեկտիվությունը կասկածի տակ եմ դնում՝ հաշվի առնելով, որ նման կառույցները հետապնդում են կոնկրետ քաղաքական շահեր ու նպատակներ: Այս պահին այդ խմբի նման հոռետեսական մոտեցումը նպատակ ունի կողմերի վրա ազդել: Կարծում եմ՝ ավելի շատ ուղղված է հայկական կողմի վրա, որպեսզի զիջումների պատրաստակամությունը մեր կողմից շատ ավելին լինի՝ հաշվի առնելով, որ հակառակը կլինի պատերազմի սկսումը: Սակայն ապրիլի 2-ը ցույց տվեց, որ մեր ժողովրդին պատերազմով հնարավոր չէ վախեցնել, ավելին՝ մենք պատերազմից հետո ավելի կոպիտ դիրքորոշում որդեգրեցինք, հասկացանք, որ առկա բանակցային ձևաչափով Ադրբեջանի հետ բանակցելն իմաստ չունի:
- Իսկ նոր պատերազմի հավանականություն կա՞:
- Մի բան մենք պետք է լավ գիտակցենք՝ առնվազն ևս մեկ հարյուրամյակ մեր ժողովուրդը պետք է պատրաստ լինի պատերազմի: Սա է թելադրում ներկա իրողություն, իսկ լա՞վ է, թե՞ վատ, արդեն հարցի մյուս կողմն է:
-Եթե օբյեկտիվությունը կասկածի տակ եք դնում, այդ դեպքում հնարավո՞ր է, որ զեկույցն ստատուս քվոյի փոփոխության ազդակ է՝ հաշվի առնելով, որ Ադրբեջանին այս ստատուս քվոն այդքան հաճելի չէ:
- Վիճարկելի է հարցն՝ արդյոք ստատուս քվոն շահեկան չէ Ադրբեջանին, որովհետև Ալիևն իր իշխանության պահպանման համար լավագույն վիճակում է գտնվում: Քանի դեռ լուծված չէ ԼՂՀ հարցն, Ալիևի վարչակարգն իշխանության վերարտադրման խնդիր չունի: Որքան էլ տարօրինակ է, միևնույնն է, ստատուս քվոյի պահպանումը մեծ հաշվով շահեկան է Ադրբեջանի իշխանություններին: Այլ հարց է, որ սահմանում իրավիճակը լարված պահելով Ադրբեջանը ցանկանում է մնալ միջազգային հարթակի ուշադրության կենտրոնում, որ այլ հարցերով էլ խնդիրներ լուծի:
-Դուք գտնում եք, որ առաջիկայում լայն ռազմական գործողություններ չեն լինի, սակայն Ադրբեջանի ագրեսիվ հայտարարությունների տոնը չի նվազում: Ի՞նչ է միջազգային հանրություն չի կարողանում սաստել Ադրբեջանին, թե ԼՂՀ խնդիրն այլևս չի տեղավորվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կարգավորման շրջանակում:
- Ադրբեջանի ագրեսիան կարելի է թուլացնել մի ձևով՝ սաստելու ոչ համաչափ տարբերակով: Հայկական կողմն այս կամ, այն պատճառից ելնելով, այդ կարմիր գիծը չի անցնում: Այո՛, մենք տեսնում ենք, որ հայկական կողմը պատասխանում է, բայց վստահ եմ՝ կարող են նաև ավելի խիստ ու անհամաչափ պատասխան տալ: Սա է մեր կողմից զիջումը, բարի կամքն ու պատրաստակամությունը խնդիրը բանակցային ճանապարհով լուծելու: Եթե մենք անցնենք ռուբիկոնն ու անհամաչափ պատասխանեինք Ադրբեջանին, այլևս ոչ ոք չի կարող բանակցային սեղանի շուրջ խնդրի կարգավորման ճանապարհը գտնել:
- Ի՞նչ բանակցային ճանապարհի, հայկական կողմի բարի կամքի մասին է խոսքը, եթե հաշվի առնենք, որ հայկական կողմն էլ այս կամ այն հանդիպումը որակում է բանակցություններ վերսկսելուն միտված հանդիպումներ:
- Ապրիլյան պատերազմը հայկական կողմին ստիպեց կարծրացնել դիրքորոշումն, այսինքն՝ սկսեցին խոսել նախապայմանների լեզվով: Մենք դրեցինք նախապայմաններ, որ սահմանի երկայնքով լինեն հետաքննության մեխանիզմներ և այլն, ու քանի այս պայմանները չեն կատարվում՝ բանակցությունների շարունակության մասին խոսելն աբսուրդ է դառնում: Մենք տեսնում են, որ արդեն տարուց ավել անցել է, սակայն Ադրբեջանը Սանկտ Պետերբուրգի և Վիեննայի պայմանավորվածություններից հետևողականորեն խուսանավում է: Սա մի քիչ մեր գործը հեշտացնում է, քանի որ մեր կողմից առաջ քաշված ռացիոնալ նախապայմանները չեն կատարվում, իսկ խոսել գլոբալ համաձայնությունների և խաղաղության պայմանագրի մասին այս պայմաններում, անիմաստ է:
- Նախապայմանները դրված են, որպեսզի բանակցություններ սկսվեն, իսկ բանակցային սեղանին դրված են Մադրիդյան կամ Կազանյան փաստաթղթերը: Արդյո՞ք ապրիլյան պատերազմից հետո այս փաստաթղթերն իրենց արդիականությունը չեն կորցրել:
- Այս հարցի շուրջ զուտ սուբյեկտիվ կարծիք կարող եմ ասել, որ ընդհանրապես դեմ եմ փոխզիջումային տարբերակով կարգավորմանը, դա լավագույն տարբերակը չէ: Կազանի, թե Մադրիդյանը կլինի, միևնույն է, կառուցված են փոխզիջման տրամաբանության վրա, իսկ կողմերն ավելի շատ մնալու են չբավարարված լուծումներից: Իսկ նման չբավարարվածությունը մեր դեպքում անընդունելի է, քանի որ երկու փաստաթղթերի դեպքում էլ ԼՂՀ մասով հստակ իրավական ձևակերպում գոյություն չունի: Եթե խոսքը լրացուցիչ հանրաքվեների մասին է, ապա մենք պատմական դառը փորձ ունեն, քանի որ 1920 թվականին, երբ Ղարաբաղը հանձնվեց Ադրբեջանին, այնտեղ էլ լրացուցից հանրաքվե էր նախատեսվում, որն անկատար մնաց: Այնպես որ, մեզ կերակրել լրացուցիչ հանրաքվեներով, անիմաստ է: 1991 թվականին Ղարաբաղի ժողովուրդն իր կամքն արտահայտել է և Ղարաբաղի ժողովուրդն ընտրել է անկախ պետականություն ունենալը, 25 տարի կերտել է իր անկախությունը: ՀՀ իշխանություններն էլ այս որոշումը պետք է հարգի, իսկ ԼՂՀ-ի փոխարեն բանակցելով մենք այդքան էլ չենք հարգում Ղարաբաղի մեր հայրենակիցների որոշումը: Ի վերջո` մենք պետք է հասկանանք, թե մեր իշխանությունները հստակ տեսլականը որն է: Մենք տեսել են 3 նախագահների բանավեճը՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի խաղաղության, բարիդրացիության կարգախոսը, որը չաշխատեց, մեր հասարակությունը մերժեց , 2-րդ նախագահը խոսում էր Ղարաբաղը –ՀՀ-ին միացնելու գծի մասին, իսկ ներկայիս իշխանությունը գնում է ավելի շատ Ղարաբաղի միջազգային ճանաչման ճանապարհով: Մենք դեռ միասնական որոշում չունենք, պետք է հասկանանք, թե ինչ ենք ցանկանում:
-Մենք տարբեր փաստաթղթերի շուրջ են բանակցում, բայց երբ հետևում ենք ԼՂ բանակցությունների ընթացքին, նկատում ենք, որ դեռևս 1990-ականներին խոսում էին հայկական կողմից 2 շրջանի հանձնման մասին, հետո խոսվեց 5-ի, հետո՝ 5+2 ձևաչափի մասին: Ստացվում է, որ տարիների ընթացքում հայկական կողմն է ավելի զիջողի դիքերից հանդես գալիս, հնարավո՞ր է, որ տարիներ հետո հայկական կողմն ավելի վատ դիրքում հայտնվի։
- Ընդհանրապես զիջումների տրամաբանությունն ուղիղ համեմատական է երկրի պետականության ամուր հիմքերի հետ: Եթե մենք գտնում են, որ 25 տարի անց մենք շատ ավելի կայացած, հզոր պետություն ենք, ապա մեզ զիջումներ պարտադրել հնարավոր չէ: Եթե գտնում ենք, որ մենք գտնվում են միջազգային ճնշումների ներքո, 6 մլրդ պարտք ունեցող, դեմոգրաֆիական աղետի մեջ ենք, ապա նման պետությանը ճնշման ենթարկելու գայթակղությունն ավելի մեծ է: Սակայն ես լիահույս եմ, որ Ղարաբաղի հարցում միջազգային հանրությունը գործ ունի ավելի քան 10 մլն մահապարտների հետ: 10 մլն մահապարտի աշխարհում ոչ ոք ճնշման չի կարող ենթարկել, սա է մեր փրկօղակը, ինչը ցույց տվեց նաև ապրիլյան պատերազմը: 500 մահապարտը պատերազմ հաղթեց, իսկ 10 մլն մահապարտը նշանակում է, որ կարող է աշխարհին հաղթել՝ դիմակայելով ճնշումներին:
16:23
16:06
15:48
15:23
15:09
14:33
14:04
13:33
13:09
12:44
12:18
11:13
10:42
10:25
10:17
10:02
09:47
09:36
09:27
09:15
| երկ | երք | չրք | հնգ | ուրբ | շբթ | կրկ | |
| 1 | 2 | ||||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
09:47
09:27
09:15
09:01
09:16
09:01
09:55
09:44
09:33
09:15
09:01
09:56
09:45
09:33
09:16
09:02
09:55
09:26
09:12
09:01
09:55
09:46
09:32
09:15
09:02
09:55
09:45
09:32
09:15
09:01
09:56
09:46
09:33
09:24
09:17
09:01
09:46
09:35
09:22
09:12
09:00
09:56
09:43
09:32
09:15
09:01
10:01
09:46
09:36
09:26
