Թրամփը կարթնանա ու կճանաչի ցեղասպանությունը. մի բան նա արդեն ճանաչել է. lragir.am

09.06.18 | 14:23

Թրամփը փոփոխական է, նա մի օր կարթնանա ու կտեսնենք այն թվիթը, որ սպասել ենք հայերի ցեղասպանության ճանաչման մասին, Ազատության հետ զրույցում ասել է ամերիկացի դիվանագետ, ՄԱԿ-ում ԱՄՆ նախկին ներկայացուցիչ Սամանթա Փոուերը: Նա Ավրորա հայկական մրցանակաբաշխության ժյուրիի անդամ է, ժամանել է Երեւան: Փոուերը Բարակ Օբամայի վարչակազմի դիվանագետ էր, համարվում էր Օբամայի վարչակազմի այսպես ասած «բազեական» թեւի ներկայացուցիչ:

Փոուերը ցավ է հայտնել, որ չհաջողվեց հասնել ցեղասպանության ճանաչման Օբամայի վարչակազմի շրջանում: Օբաման ինչպես հայտնի է խոստանում էր, սակայն չճանաչեց ցեղասպանությունը:

Դա սակայն նոր բան չէ, հայերի ցեղասպանության ճանաչման խոստում տվել են շատերը, հարցը մոտեցրել ընդհուպ վերջնագծին, ոչ միայն ԱՄՆ-ում, այլ նաեւ շատ այլ երկրներում, տարբեր մակարդակներով, բայց վերջին պահին հետ քաշել այն: Նորություն չէ, որ հայկական հարցը տարբեր պետությունների համար Թուրքիայի վրա ճնշման միջոց է: Հայաստանը եւ հայությունը չեն կարող դրա դեմ անել ոչինչ: Եվ թերեւս պետք էլ չէ անել: Հակառակը, պետք է գտնել այդ հանգամանքը Հայաստանի շահի համար ողջամտորեն օգտագործելու բանաձեւեր: Բանաձեւեր, որովհետեւ յուրաքանչյուր դեպքում պետք է իհարկե տարբեր մոտեցում, կախված ժամանակի եւ տվյալ պետության, տվյալ պետության ու Թուրքիայի հարաբերության առանձնահատկություններից:

Այդ ամենում ԱՄՆ ճանաչման հանգամանքը ունի իհարկե առանձնահատուկ նշանակություն, հաշվի առնելով այդ երկրի համաշխարհային դերակատարումը:

Այստեղ սակայն, թերեւս հարկ է նկատել, որ ընկալումը որոշակիորեն կարծրատիպային է: Այսինքն, Հայաստանի եւ հայության դիրքերից ավելի շատ «վերջնարդյունքը» կամ «կատարված ակտն» է դիտարկվում, քան գործընթացը, գոնե առերեւույթ: Այսինքն, մենք սպասում ենք, որ ԱՄՆ որեւէ նախագահ ապրիլի 24-ի ուղերձում հնչեցնի ցեղասպանություն բառը, սակայն քիչ ուշադրություն ենք դարձնում հանգամանքին, որ նույն Թրամփը օրինակ ապրիլքսանչորսյան իր առաջին ուղերձում խոսել է «հայկական հնագույն քաղաքակրթության» մասին:

Մեղմ ասա դեռ շատ հարաբերական է, թե ինչն է ավելի արժեքավոր՝ եթե Թրամփը ասեր ցեղասպանությու՞ն, թե՞ երբ խոսել է հայկական քաղաքակրթության մասին, որ եղել է Թուրքիայի տարածքում:

Բանն այն է, որ Թրամփը ճանաչել է գուցե շատ ավելի ընդգրկուն ու կարեւոր մի բան, կան զուտ ցեղասպանությունը՝ Թրամփը «հայկական քաղաքակրթությունն» է ճանաչել, որը ամենեւին լոկ պատմական կատեգորիա չէ, այլ աշխարհաքաղաքական եւ նույնիսկ ռազմա-քաղաքական: Ըստ այդմ, նա ճանաչել է ավելին, քան տարիներ շարունակ ակնկալել եւ ակնկալում են Հայաստանն ու աշխարհասփյուռ հայությունը:

Հարցն այն չէ, որ ցեղասպանությունը ճանաչելն այլեւս պետք չէ: Աշխարհը եւ առաջին հերթին աշխարհում քաղաքակրթական եւ ռազմա-քաղաքական առաջատար համարվող կենտրոնները պետք է ճանաչեն ու դատապարտեն մարդկության դեմ գործած այդ ոճիրը:

Հարցն այն է, թե Հայաստանն ու հայությունն ինչպես են կարողանում աշխատել շատ ավելի ընդգրկուն ճանաչմամբ բացված դաշտի հետ, որ ապահովել է ԱՄՆ նախագահ Թրամփը ապրիլքսանչորսյա իր առաջին ուղերձով:

Ակնառու է, որ աշխատանքի դաշտը պետք է լինի լայն, եւ ի դեպ Ավրորա մրցանակաբաշխությունը հենց քաղաքակրթական ասպեկտով աշխատունակության օրինակելի դրսեւորում է, ինչի շնորհիվ ի դեպ գործակցություն է հաստատվել այնպիսի հեղինակավոր ու փորձառու, թեկուզ նախկին պաշտոնյա ամերիկացի դիվանագետի հետ, ինչպիսին Սամանթա Փոուերը:

Մյուս կողմից սակայն, օրինակը գուցե եզակի է, մինչդեռ դրանք պետք է լինեն շատ, հատկապես, որ կա ներուժը, Հայաստանն ու հայությունն ունեն ներուժը, որի գեներատիվ կարեւոր միջավայր ձեւավորվել է նաեւ թավշյա հեղափոխության շնորհիվ: Դա Հայաստանի անվտանգության միջավայրի հարց է: