Լ. Տեր-Պետրոսյանի այցելությունը ԼՂՀ ոչ միայն արտաքին լսարանի առումով է կարևոր, այլ առաջին հերթին ղարաբաղցիների համար

04.05.16 | 23:05

Tert.am-ի հետ զրույցում ԱԺ պատգամավոր, նախկին վարչապետ Խոսրով Հարությունյանը անդրադառնում է Արցախ ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի այցելությանը, նրա «Պատերազմ, թե՞ խաղաղություն. լրջանալու պահը» հայտնի հոդվածի հայտնի թեզերին:

-Պարո՛ն Հարությունյան, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի այցը 97-ից հետո Ղարաբաղ և հանդիպումները, բովանդակային քննարկումներից բացի, ենթադրվում է, որ ինչ-որ ուղերձ են պարունակում։ Եթե համամիտ եք, որ ուղերձ է, ապա ի՞նչ ուղերձ և ինչպե՞ս եք գնահատում:

-Լևոն Տեր-Պետրոսյանը 98-ից հետո օտարված չի եղել, նա առիթ ունեցել է՝ անդրադառնալու ներքաղաքական զարգացումներում արցախյան խնդրի կարգավորման իր ընկալումներին ու մոտեցումներին, այսինքն՝ ինքը ապրել է Արցախով, արցախյան թեման իր համար եղել է շատ կարևոր քաղաքական օրակարգի հարց, անկախ նրանից` կայցելե՞ր Արցախ, թե ոչ: Եվ ավելին, ենթադրում եմ, որ եթե չէր էլ այցելել, կապ և շփումներ նա ունեցել է Արցախի քաղաքական ղեկավարության հետ: Կոնկրետ այցելությունը տրամաբանական շարունակությունն է Տեր-Պետրոսյանի այն դիրքորոշման, որ նա հրապարակեց ապրիլյան քառօրյա պատերազմի օրերին: Այսինքն՝ մի կողմ դնել բոլոր ներքաղաքական հարցադրումները, երբ հայրենիքը վտանգի տակ է, պետք է համախմբվել հանուն հայրենիքը փրկելու գաղափարի և սատարել իշխանություններին`այդ խնդիրը արդյունավետ իրացնելու համար: Եվ նրա այցելությունը Ղարաբաղ ոչ միայն արտաքին աշխարհի համար է մեսիջ, այլև ղարաբաղցիների համար է շատ կարևոր, որ, այդուհանդերձ, Հայաստանը նման պատասխանատու պահերին ժողովրդի ու պետականության ակնհայտ սպառնալիքների պարագաներում կարող է դառնալ համախմբված և միահամուռ: Եվ շատ դիպուկ են նաև նրա գնահատականները`«իշխանությունները զուսպ, հավասարակշռված կատարում են այն, ինչ անհրաժեշտ է ստեղծված իրավիճակում»:

-Հիշատակեցիք ապրիլյան շրջանում առաջին նախագահի ասածները, սակայն նա հայտնի է իր «Պատերազմ և խաղաղություն» հոդվածում ներկայացված հայտնի թեզերով...

- Այդ, առանց չափազանցության, աշխատությունը առաջ էր քաշում մի կարևոր թեզ, որի իմաստը հետևյալն էր, որ փոխզիջումների վերաբերյալ պայմանավորվածություններ պետք է ձեռք բերել այն պահին, երբ դա քեզ համար ամենանպաստավորն է, և հետագա զարգացումները, եթե զգում ես, որ կարող են լինել վտանգված, ապա այդ պահին կոմպրոմիս ձեռք բերելն ամենանպաստավորն է: Համենայնդեպս, ես ուսումնասիրել եմ այդ հոդվածը, այդ աշխատանքը, իմ մոտ այդ տպավորությունն է դաջվել:

-Նորից վերընթերցե՞լ եք վերջերս։

- Չէ, ես հոդվածը, կարծեմ, վերընթերցել եմ 2008 թվականին, բայց կրկնում եմ` հիմնական իմաստը նրանում էր, որ խաղաղությունը ձեռք բերելու համար պետք է շատ մեծ ջանքեր գործադրել, այդ ջանքերը գործադրված են, որ գանք լուծումների` կոմպրոմիսի համար: Այսինքն` ընդհանուր, բոլորին միաժամանակ բավարարող լուծման համար պետք է ընտրել այն պահը, երբ ամենաուժեղ դիրքերում եք: Տեր Պետրոսյանն ասում էր, որ 97 թվականին մենք մեր դիրքերում ամուր էինք, կարող էինք թելադրել բանակցային սեղանի շուրջ, և, հետևաբար, հիմա ճիշտ պահն է` օգտվել մեր այս դիրքային առավելություններից և գնալ փոխզիջումների, մեզ համար ընդունելի, քանի որ հետագայում մեզ համար ավելի հարմար փոխզիջումների հասնելու հնարավորությունը էապես կսպառվի: Սա Տեր-Պետրոսյանի թեզն էր 97 թվականին, որը հանդիպեց հանրության ու քաղաքական ղեկավարության մի հատվածի դիմադրությանը, այդ թվում՝ նաև արցախյան իշխանությունների: Բայց ես հիմա չէի ուզենա անդրադառնալ այդ հարցին, քանի որ դրա քննարկումը մեզ կտանի բոլորովին այլ տեղ: Հիմա խնդիրը շատ պարզ է` ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ կա ռեալ անվտանգության սպառնալիք, և այս հարցով բոլորս պետք է միասնական լինենք: Վերջ: Կչեզոքացնե՞նք սպառնալիքը, հետո կնստենք, նորից կսկսենք բանավիճել՝ ինչպես կարգավորել խնդիրը:

-Հետևաբար, հայի հետին խելքի մասին հարցադրումից բխող մյուս հարցերը անտեղի եք համարում:

-Ես կողմ չեմ առհասարակ գնալ այդ ճանապարհով: Դա մեզ տանում է ոչ մի տեղ: Առավել ևս, երբ քառօրյա պատերազմի արդյունքը բոլորովին այլ բան է փաստում: Մենք քառօրյա պատերազմի արդյունքում չենք պարտվել, իհարկե, չենք էլ հաղթել, այսինքն` նոր տարածքներ չենք գրավել, բայց չենք էլ պարտվել, պաշտպանել ենք մեր դիրքերը: Եթե կա մի պարտված կողմ, Ադրբեջանն է, հետևաբար, ուրիշ եզրակացություններ, վերլուծություններ… այս պահին ամենահարմար պահը չէ: